زانوی ضربدری در کودکان و بزرگسالان

در این نوشته دکتر زهرا هاشمی در مورد زانوی ضربدری در کودکان و بزرگسالان توضیحاتی داده اند

دکتر زهرا هاشمی

زانوی ضربدری نوعی بد شکلی زانو ست به طوریکه در حالت ایستاده وقتی زانو ها به هم چسبانده می شوند، فاصله ی زیادی بین مفاصل مچ پا وجود خواهد داشت. اغلب افراد بی علامت بوده و هیچ مشکلی در فعالیت های روزمره نخواهند داشت ولی گاهی ممکن است همراه با این مشکل؛ صافی کف پا، درد کف پا و خصوصا زانو درد نیز وجود داشته باشد.

به صورت کاملا طبیعی پای بچه ها از دو سالگی به سمت ضربدری شدن پیش می رود و در سن ۳ تا ۴ سالگی این ضربدری شدن به حداکثر مقدار خود می رسد. پس از آن از زاویه ی ضربدری زانوها کاسته می شود تا سن ۷ سالگی یک مقدار بسیار خفیفی از زاویه ی ضربدری در زانوها باقی می ماند (حدود ۵ تا ۷ درجه) و در سن نوجوانی اغلب تغییر نکرده یا بسیار خفیف تغییر خواهد کرد.

باقی ماندن انحراف زانوی ضربدری یا بد تر شدن آن بعد از ۷ سالگی ، غیرطبیعی در نظر گرفته می شود.

یکی از نشانه های شدید بودن زانوی ضربدری، فاصله ی دو قوزک پا از هم می باشد. در مواردی که در حالت ایستاده، در حالی که زانوها به هم چسبیده اند؛ فاصله ی دو قوزک داخلی از هم بیش تر از ۸ سانتی متر باشد نشانه ی شدید بودن انحراف خواهد بود.

در موارد نادر ممکن است همراه با زانوی ضربدری؛ راه رفتن با پنجه ی پا به سمت خارج، انحراف کشکک زانو به سمت خارج و ساییده شدن زانوها به هم در حین راه رفتن یا دویدن در کودک مشاهده شود. در کودکان چاق و آنهایی که شلی لیگامانی دارند احتمال باقی ماندن و تشدید زانوی ضربدری بیشتر است.

  • علت یابی:

عامل استخوانی انحراف در زانو می تواند از قسمت پایینی استخوان ران یا قسمت بالایی استخوان ساق پا منشا گرفته باشد که معمولا مورد اول شایع تر است.

علل زانوی ضربدری دو طرفه:

  • ضربدری بودن طبیعی (در کودکان در سنین گفته شده)
  • اختلالات استخوانی
  • بیماری های متابولیک استخوان
  • بیماری های ذخیره ای لیزوزوم

   علل زانوی ضربدری یک طرفه:

  • پس از وارد آمدن ضربه
  • تومورها
  • عفونت

  • شیوع بیماری :

اغلب بیماران مراجعه کننده به کلینیک را کودکان ۳ تا ۵ سال تشکیل می دهند که والدین نگرانی دارند. در برخی مطالعات عنوان شده که ۷۵% کودکان ۳ تا ۵ سال، زانوی ضربدری دارند.

  • تاریخچه و معاینه ی فیزیکی :

گرچه در اغلب موارد علی رغم نگرانی والدین، ضربدری بودن زانوها در کودکان ۳ تا ۵ سال نرمال است ولی ندرتا ممکن است بیماری های زمینه ای که پیش از آن گفتیم، مطرح باشد. اختلالات استخوانی صفحه ی رشد ، بیماری های متابولیک استخوان مانند کمبود ویتامین دی و … .

زانوی ضربدری یک طرفه اغلب ثانویه به ضربه وارده بر قسمت های حساس استخوان رخ می دهد لذا تصاویر رادیولوژی به تشخیص کمک خواهد کرد. سایر علل مطرح نیز انواع تومورهای استخوانی، وارد آمدن اشعه و عفونت می باشد.

یکی از نشانه های شدید بودن زانوی ضربدری، فاصله ی دو قوزک پا از هم می باشد. در مواردی که در حالت ایستاده، در حالی که زانوها به هم چسبیده اند؛ فاصله ی دو قوزک داخلی از هم بیش تر از ۸ سانتی متر باشد نشانه ی شدید بودن انحراف خواهد بود

  • ارزیابی:

زانوی ضربدری در سه حالت خوابیده، ایستاده و حین راه رفتن باید ارزیابی شود. پزشک باید با آنالیز بیمار، زانوی ضربدری واقعی را از زانوی ضربدری ظاهری که به دلایل دیگری مانند افزایش غیرطبیعی چرخش سر استخوان ران (آنته ورژن فمور) یا افزایش چرخش خارجی استخوان ساق پا به صورت ثانویه و در ظاهر ایجاد شده است، افتراق دهد.

اغلب اوقات بررسی تصویربرداری در کودکان ضرورتی ندارد. گاهی به دلایل زیر ممکن است پزشک درخواست گرافی ساده کند:

  • موارد زانوی ضربدری یک طرفه
  • انحراف ضربدری شدید در معاینه ی بالینی
  • زانوی ضربدری در سنین بالاتر
  • در بیمارانی که قد کوتاه تر از حد طبیعی برای سن دارند
  • تاریخچه ای از تروما (وارد آمدن ضربه) یا عفونت

اغلب پزشک تصویری از کل اندام های تحتانی را درخواست می کند تا هر سه مفصل ران ، زانو و مچ پا تحت ارزیابی قرار گیرد.

  • زانوی ضربدری در بزرگسالان :

در بزرگسالان معمولا زانوی ضربدری به ۳ دلیل ایجاد میشود. شکستگی استخوان های پا و بدجوش خوردگی آن ، تغییرات مفصلی ناشی از آرتروز زانو یا بیماری روماتیسم و نهایتا برخی از بیماری های  ژنتیکی

  • درمان/ مدیریت بیماری:
  • در مواردی که زانوی ضربدری در سنین گفته شده برای کودک وجود دارد هیچ اقدام اضافه ای جز پایش کودک لازم نیست.
  • لازم نیست کودک را از فعالیت خاصی منع کرده و یا او را مجبور به استفاده از زانو بند ، کفی طبی یا انجام ورزش های خاص نمود.

البته انجام تمرینات ورزشی خاص می تواند تعادل عضلانی لازم (تقویت عضلات ضعیف و کشش عضلات سفت ) را برقرار ساخته و در کاهش عوارض ناشی از بدشکلی زانو ( درد و خشکی مفصل) موثر باشد.

شما می توانید در همین سایت به تمرینات ورزشی مناسب برای این بیماران دسترسی داشته باشید.

  • از آنجا که اضافه وزن فشار وارد بر زانو را افزایش می دهد و بر اساس یک مطالعه ۷۱ درصد کودکان مبتلا به زانوی ضربدری (پس از سن فیزیولوژیک) مبتلا به چاقی بوده اند، توصیه می شود که بیماران مبتلا به اضافه وزن را برای کاهش وزن توسط رژیم غذایی سالم تشویق کرد.
  • در مواردی که زانوی ضربدری به دنبال ترومای وارد بر زانو ایجاد شده نیز چون بیش ترین انحراف در سال اول پس از آسیب رخ میدهد، پایش بیمار برای یک تا دو سال کافی بوده و اغلب موارد بهبودی خود به خودی خواهند داشت.
  • آن دسته از بیمارانی که به دلایل اختلال متابولیک ( مثلا کمبود ویتامین دی) دچار انحراف زانو شده اند نیز اغلب با درمان بیماری زمینه ای بهبود می یابند.
  • بزرگسالانی که دچار آرتروز زانو همراه با زانوی ضربدری هستند ممکن است از پوشیدن بریس خاص و یا کفی طبی برای کاهش فشار وارده بر زانو بهره ببرند. در این موارد توصیه می شود از ورزش شنا با توجه به فشار کمتر به زانو ها، بیشتر استفاده شود.
  • بسته به شرایط بیمار (شدت انحراف) ، گاهی پزشک جراحی را گزینه ی بهتری برای درمان معرفی می کند. دو تکنیک جراحی وجود دارد که بسته به بلوغ استخوانی و شرایط بیمار توسط جراح انتخاب می گردد.
  • روش رشد استخوانی هدایت شده: یک قطعه ی کوچک فلزی در قسمت داخلی زانو کارگذاشته می شود که در یک دوره ی حدود ۱۲ ماهه می تواند رشد استخوان را هدایت کند و به صلاحدید پزشک بعدا خارج خواهد شد.
  • روش تراش استخوانی(استئوتومی):مقدار مشخصی از استخوان تراش داده می شود تا انحراف زانو برطرف گردد.

هر دو روش جراحی تحت بیهوشی عمومی (کامل) انجام خواهد شد. این بیماران پس از جراحی اغلب به فواصل ۴ تا ۶ ماه باید پایش گردند.

معمولا پس از جراحی با تکنیک اول، کودک چند روز بعد از عمل می تواند راه افتاده و چند هفته بعد به ورزش های خود بازگردد. چند ماه پس از انجام جراحی تراش استخوان نیز میتوان به سطح فعالیت پیشین خود بازگشت

پیش آگهی بیماری:

انواع فیزیولوژیک(طبیعی) زانوی ضربدری در سنین کودکی تقریبا همیشه به طور خود به خود بهبود می یابند. موارد  غیرطبیعی مرتبط با بیماری های متابولیک نیز با درمان بیماری زمینه ای تخفیف خواهد یافت.

این که چه میزان از افرادی که در کودکی دچار انحراف زانوی ضربدری بوده اند در بزرگسالی به آرتروز زانو دچار شده اند ، ناشناخته باقی مانده است.

عوارض  :

مانند تمامی اعمال جراحی، جراحی زانوی ضربدری نیز ممکن است با عوارضی همراه باشد:

  • آسیب به صفحه ی رشد استخوان
  • اصلاح کم یا بیش از حد انحراف
  • آسیب های عصبی-عروقی
  • عفونت

آدرس و شماره تماس دکتر زهرا هاشمی

آدرس مطب:

  • زنجان، خیابان دلجویی، ساختمان نسیم، طبقه ۴، واحد ۱۸
  • تلفن: ۰۹۹۳۴۵۳۶۲۹۱

آدرس و شماره تماس دکتر آزاده قاروی آهنگر

آدرس کلینیک:

  • بابل، میدان کشوری، سرداران ۴، ساختمان پزشکان مهر، طبقه ۶، واحد ۳۰
  • تلفن: ۰۱۱۳۲۲۸۸۹۹۷ – ۰۹۹۲۳۳۷۳۶۴۴

آدرس و شماره تماس دکتر زینب بساق زاده

آدرس کلینیک:

  • مطب: خیابان امیری، خیابان پرویزی، فرعی بانک آینده، ساختمان دلارام، طبقه سوم، واحد ۱۰
  • تلفن: ۰۹۳۳۹۴۸۷۷۷۰

آدرس و شماره تماس دکتر آزاده قاروی آهنگر

آدرس کلینیک:

  • بابل، میدان کشوری، سرداران ۴، ساختمان پزشکان مهر، طبقه ۶، واحد ۳۰
  • تلفن: ۰۱۱۳۲۲۸۸۹۹۷ – ۰۹۹۲۳۳۷۳۶۴۴

آدرس و شماره تماس دکتر روژین نیک رای

آدرس کلینیک:

  • کرمانشاه، پارکینگ شهرداری، خیابان موید، ساختمان پارسیان، طبقه دو، واحد هفت
  • تلفن:  ۰۸۳۳۷۲۳۰۸۵۰- ۰۹۰۱۶۴۵۸۹۱۶

آدرس و شماره تماس دکتر مهسا عدیلی

آدرس کلینیک:

  • خیابان سید جمال الدین اسد آبادی، سه راه پلنگ صورتی، کوچه پویش ۶ (شهید توسلی)، ساختمان پزشکان آرام، طبقه ۲.
  • تلفن:
    09170311060
    ۰۹۳۰۴۲۸۲۱۱۱

آدرس و شماره تماس دکتر مریم رحیمی

آدرس کلینیک:

  • بیرجند، خیابان شهدا، شهدا ۲، پلاک ۱۲، ساختمان پزشکان رضوان، طبقه دوم
  • نوبت دهی: تماس با ۰۹۳۷۵۶۱۰۳۰۹ از ۸ صبح تا ۸ شب

آدرس و شماره تماس دکتر محمد احمدی دستگردی

آدرس کلینیک:

  • تهران، کلینیک توانبخشی سکته مغزی تبسم؛باقر خان غربی
  • شنبه ها ۱۱ تا ۱۳
  • نظر آباد کرج، خیابان مطهری، جنب مسجد الغدیر، ساختمان پزشکان شفا
  • تلفن: ۰۲۶۴۵۳۵۰۰۰۸ – ۰۲۶۴۵۳۵۸۵۳۵ – ۰۹۳۸۲۶۰۱۸۹۴
  • پنج شنبه ها ۴ تا ۷

آدرس و شماره تماس دکتر لیلا باقرزاده

آدرس کلینیک:

  • تهران، شهرک غرب، بلوار فرحزادی، روبروی اریکه ایرانیان، قبل از خروجی نیایش، خیایان تربیت معلم، کوچه گلبان، پلاک ۶، ساحتمان مداوا، طبقه پنجم، کلینیک درد مداوا
  • تلفن: ۰۲۱۸۸۶۸۸۸۸۱ – ۰۲۱۸۸۶۸۸۸۸۲
  • سه شنبه ها  ۳ تا ۷ عصر

آدرس و شماره تماس دکتر الهام لونی

آدرس کلینیک:

  • تهران، قیطریه، خیابان شهید برادران سلیمانی، کوچه نعمتی، بیمارستان توانبخشی رفیده
  • تلفن: ۰۲۱۲۲۶۷۸۵۱۹
  • نوبت دهی: مراجعه به سایت شفاداک و جستجوی دکتر لونی و رزرو نوبت  www.shafadoc.ir
  • ویزیت بیماران: یکشنبه و سه شنبه ها ساعت ۱۰ تا ۱۲
  • نوارعصب و عضله: شنبه و چهارشنبه ها ساعت ۱۰ تا ۱۲

آدرس و شماره تماس دکتر محمد رسول نظام آبادی

آدرس کلینیک:

  • کلینیک استقلال
    ورودی ۱: تهران، خیابان خواجه عبدالله انصاری، انتهای خیابان چهاردهم، کوچه زروان، پلاک ۱۲
    ورودی ۲: تهران، رسالت شرق به غرب، قبل از پل سیدخندان، بعد از بیمارستان قمر بنی هاشم
  • تلفن: ۰۲۱-۲۲۸۶۶۸۹۰
  • سه شنبه ها از ساعت ۱۰ صبح تا ۱۸ عصر
  • تهران، خیابان خواجه عبدالله انصاری، انتهای خیابان چهاردهم، کوچه زروان، پلاک ۱۲، کلینیک استقلال
  • تلفن: ۰۲۱۲۲۸۶۶۸۹۰
  • سه شنبه ها عصر از ساعت ۱۴ تا ۱۸

آدرس و شماره تماس دکتر عاطفه جوادی

آدرس کلینیک:

  • تهران، تقاطع فرمانیه و پاسداران، نارنجستان هفتم (جهانبخش نژاد)، پلاک ۱۲ ساختمان مهر طبقه پنجم
  • تماس: ۰۹۳۷۵۴۰۳۵۳۴
۰ پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
در گفتگو ها شرکت کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

امتیاز دهید post