زانوی ضربدری در کودکان و بزرگسالان

• ارزیابی:

زانوی ضربدری در سه حالت خوابیده، ایستاده و حین راه رفتن باید ارزیابی شود. پزشک باید با آنالیز بیمار، زانوی ضربدری واقعی را از زانوی ضربدری ظاهری که به دلایل دیگری مانند افزایش غیرطبیعی چرخش سر استخوان ران (آنته ورژن فمور) یا افزایش چرخش خارجی استخوان ساق پا به صورت ثانویه و در ظاهر ایجاد شده است، افتراق دهد.

اغلب اوقات بررسی تصویربرداری در کودکان ضرورتی ندارد. گاهی به دلایل زیر ممکن است پزشک درخواست گرافی ساده کند:

• موارد زانوی ضربدری یک طرفه
• انحراف ضربدری شدید در معاینه ی بالینی
• زانوی ضربدری در سنین بالاتر
• در بیمارانی که قد کوتاه تر از حد طبیعی برای سن دارند
• تاریخچه ای از تروما (وارد آمدن ضربه) یا عفونت

اغلب پزشک تصویری از کل اندام های تحتانی را درخواست می کند تا هر سه مفصل ران ، زانو و مچ پا تحت ارزیابی قرار گیرد.

• زانوی ضربدری در بزرگسالان :

در بزرگسالان معمولا زانوی ضربدری به ۳ دلیل ایجاد میشود. شکستگی استخوان های پا و بدجوش خوردگی آن ، تغییرات مفصلی ناشی از آرتروز زانو یا بیماری روماتیسم و نهایتا برخی از بیماری های  ژنتیکی

• درمان/ مدیریت بیماری:

• در مواردی که زانوی ضربدری در سنین گفته شده برای کودک وجود دارد هیچ اقدام اضافه ای جز پایش کودک لازم نیست.
• لازم نیست کودک را از فعالیت خاصی منع کرده و یا او را مجبور به استفاده از زانو بند ، کفی طبی یا انجام ورزش های خاص نمود.

البته انجام تمرینات ورزشی خاص می تواند تعادل عضلانی لازم (تقویت عضلات ضعیف و کشش عضلات سفت ) را برقرار ساخته و در کاهش عوارض ناشی از بدشکلی زانو ( درد و خشکی مفصل) موثر باشد.

شما می توانید در همین سایت به تمرینات ورزشی مناسب برای این بیماران دسترسی داشته باشید.

• از آنجا که اضافه وزن فشار وارد بر زانو را افزایش می دهد و بر اساس یک مطالعه ۷۱ درصد کودکان مبتلا به زانوی ضربدری (پس از سن فیزیولوژیک) مبتلا به چاقی بوده اند، توصیه می شود که بیماران مبتلا به اضافه وزن را برای کاهش وزن توسط رژیم غذایی سالم تشویق کرد.
• در مواردی که زانوی ضربدری به دنبال ترومای وارد بر زانو ایجاد شده نیز چون بیش ترین انحراف در سال اول پس از آسیب رخ میدهد، پایش بیمار برای یک تا دو سال کافی بوده و اغلب موارد بهبودی خود به خودی خواهند داشت.
• آن دسته از بیمارانی که به دلایل اختلال متابولیک ( مثلا کمبود ویتامین دی) دچار انحراف زانو شده اند نیز اغلب با درمان بیماری زمینه ای بهبود می یابند.
• بزرگسالانی که دچار آرتروز زانو همراه با زانوی ضربدری هستند ممکن است از پوشیدن بریس خاص و یا کفی طبی برای کاهش فشار وارده بر زانو بهره ببرند. در این موارد توصیه می شود از ورزش شنا با توجه به فشار کمتر به زانو ها، بیشتر استفاده شود.
• بسته به شرایط بیمار (شدت انحراف) ، گاهی پزشک جراحی را گزینه ی بهتری برای درمان معرفی می کند. دو تکنیک جراحی وجود دارد که بسته به بلوغ استخوانی و شرایط بیمار توسط جراح انتخاب می گردد.
• روش رشد استخوانی هدایت شده: یک قطعه ی کوچک فلزی در قسمت داخلی زانو کارگذاشته می شود که در یک دوره ی حدود ۱۲ ماهه می تواند رشد استخوان را هدایت کند و به صلاحدید پزشک بعدا خارج خواهد شد.
• روش تراش استخوانی(استئوتومی):مقدار مشخصی از استخوان تراش داده می شود تا انحراف زانو برطرف گردد.

هر دو روش جراحی تحت بیهوشی عمومی (کامل) انجام خواهد شد. این بیماران پس از جراحی اغلب به فواصل ۴ تا ۶ ماه باید پایش گردند.

معمولا پس از جراحی با تکنیک اول، کودک چند روز بعد از عمل می تواند راه افتاده و چند هفته بعد به ورزش های خود بازگردد. چند ماه پس از انجام جراحی تراش استخوان نیز میتوان به سطح فعالیت پیشین خود بازگشت

پیش آگهی بیماری:

انواع فیزیولوژیک(طبیعی) زانوی ضربدری در سنین کودکی تقریبا همیشه به طور خود به خود بهبود می یابند. موارد  غیرطبیعی مرتبط با بیماری های متابولیک نیز با درمان بیماری زمینه ای تخفیف خواهد یافت.

این که چه میزان از افرادی که در کودکی دچار انحراف زانوی ضربدری بوده اند در بزرگسالی به آرتروز زانو دچار شده اند ، ناشناخته باقی مانده است.

عوارض  :

مانند تمامی اعمال جراحی، جراحی زانوی ضربدری نیز ممکن است با عوارضی همراه باشد:

• آسیب به صفحه ی رشد استخوان
• اصلاح کم یا بیش از حد انحراف
• آسیب های عصبی-عروقی
• عفونت