علت های درد ساق پا و درمان های آن
در این نوشته دکتر مینا حیدری متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در مورد علت های درد ساق پا از قبیل عوامل موضعی ( مانند شکستگی های استرسی- سندرم کمپارتمان مزمن- تومور اولیه استخوان و…) و عوامل سیستمیک ( بیماری های روماتولوژیک و تغذیه ای- اختلالات ایسکمیک و عروقی) و روش های درمانی آن توضیحاتی داده اند.
درد ساق پا
درد ساق پا دارای تشخیص افتراقی های گسترده بوده که بصورت معمول روند تشخیص ممکن است تا دو سال بطول انجامد. این علل شامل عوامل موضعی از قبیل شکستگی استرسی, تاندینوپاتی های مچ پا و سندرم کمپارتمان مزمن, پریوستیت استخوان تیبیا و تومور اولیه استخوان و کیست هیداتید و عوامل سیستمیک مانند درگیری بیماری های روماتولوژيک و بیماری های تغذیه ای, اختلالات ایسکمیک و عروقی می باشد.
سندرم کمپارتمان
سندرم کمپارتمان ناشی از افزایش فشار بافتی در فضای بسته داخل فاشیا ساق پا می باشد که میتواند یک وضعیت حاد یا مزمن باشد. احتمال بروز این سندرم در ران و اندام فوقانی نیز وجود دارد. در اینجا به سندرم کمپارتمان ساق پا مزمن میپردازیم.
سندرم کمپارتمان مزمن
سندرم کمپارتمان مزمن هنگامی رخ میدهد که فاسیای ساق پا نتواند خود را با افزایش جریان خون و تغییرات مایع که حین ورزش و فعالیت سنگین رخ میدهد, تطبیق دهد. درد ساق پا در زمینه سندرم کمپارتمان مزمن فعالیتی بدنبال حرکات تکراری مخصوصا در ورزشکاران استقامتی که استرویید انابولیک مصرف میکنند رخ میدهد. بعلت تداخل جریان خون طبیعی و نیازهای متابولیک منجر اختلال در خون رسانی و اکسیژن دهی بافتی, دردی مبهم و مزمن در ساق پا شکل میگیرد. شیوع واقعی این سندرم ناشناخته است و بیشتر در دوندگان و دوچرخه سواران و بسکتبالیست ها رایج است .
اما پزشکان عمومی و متخصص موارد مختلف سندرم را با شکایت از درد و گرفتگی ساق پا در عصر و شب در بیمارانی که بعلت شغل خود مجبورند بمدت طولانی سرپا بمانند و حرکتی نداشته باشند, ویزیت میکنند. در مراحل اولیه با ویزیت پزشک و توصیه به تغییر نوع, میزان و شدت فعالیت به راحتی میتوان سیر بیماری را متوقف کرد.
درمان درد و سوزش ساق پا در سندرم کمپارتمان
درد و سوزش ساق پا در سندرم کمپارتمان مزمن فعالیتی بتدریج با افزایش میزان فعالیت و با تمرین در سطوح سخت افزایش می باید و با استراحت بهبود می یابد. درد, سوزش و گرفتگی در یه ناحیه عضلانی و معمولا در زمان ثابتی پس از شروع فعالیت رخ داده و با پیشرفت بیماری, درد پایدار شده و چندین کمپارتمان ساق پا را دربرمیگیرد. معاینه بیماران ابتدا با رد کردن سندرم کمپارتمان حاد ساق پا که دارای اهمیت بسیار زیاد و نیازمند تصمیم فوری پزشکی می باشد, شروع و در ادامه فعالیت عضله و عصب و عروق ۴ کمپارتمان ساق بررسی می شود و در صورت نیاز فشار کمپارتمان ها با ابزار تشخیصی مخصوص اندازه گیری میشود.
عضلات سفت و تندر خصوصا در مسیر داخلی استخوان تیبیا یا همان درشت نی لمس می شوند و در ۴۰ درصد موارد بیرون زدگی یکی از عضلات خصوصا کمپارتمان های قدامی و خارجی مشاهده میگردد. اختلال حس و گزگز مورمور در مسیر اعصاب کپارتمان ها نیز شایع می باشد. درمان اولیه شامل استراحت, استفاده از یخ و داروهای ضد التهاب غیراستروییدی می باشد. استفاده از کفش با کفی مناسب خصوصا پاشنه نرم بسیار حایز اهمیت است. محدود کردن فعالیت های حرکتی و استفاده از تکنین های درمان دستی به روش استیوپاتیک مانند موبیلیزه کردن بافت نرم, کشش متناوب و هماهنگ و استفاده از ارتز جزو توانبخشی این بیماری می باشد. در اخر در صورت جواب ندادن به روش های درمان محافظتی, فاشیوتومی ساق پا با تکنیک های مختلف, روش اصلی برای درمان جراحی این بیماران می باشد.
از علل درد ساق پا شین اسپلینت یا درد جلو ساق
از دیگر علل درد ساق پا شین اسپلینت یا درد جلو ساق پا بوده که یک سندرم بالینی است که سبب درد و ناراحتی در قسمت قدامی داخلی تا خارجی ناحیه پایین ساق پا پس از فعالیت تکراری و بیش از حد در سطوح سخت می باشد. برای این تشخیص باید التهاب اسکلتی عضلانی در کنار وجود پریوستیت یا التهاب استخوان وجود داشته باشد. شین اسپلینت معمولا در کسانی دیده میشود که افزایش با تغییر در شدت فعالیت های تمرینی خود داشته اند. در کل این بیماری جزو سندرم های ناشی از استعمال بیش از حد طبقه بندی میگردد. این درگیری بخصوص در رقصنده های باله و افراد نظامی شیوع زیادی دارد. این اختلال چند عاملی بوده و در بررسی ها علل متعددی از جمله اختلالات بیومکانیکی پا و مچ و ساق پا, استفاده از کفش نامناسب, فعالیت روی سطح سخت و اشتباهات تمرینی در ایجاد آن دخالت دارد.
بیماران دارای شین اسپلینت معمولا از درد مبهم پایین ساق پا شکایت دارند. علایم ایجاد شده معمولا دو طرفه بوده در حین ورزش اتفاق می افتد و با استراحت بهبود می باید. اگر بیمار دچار تندرنس نقطه ای بود استرس فرکچر و نکروز استخوانی ایدیوپاتیک باید مدنظر قرار گیرد. بنابراین رادیوگرافی ساده معمولا در سیر تشخیص برای رد سایر علل درخواست میشود. بعد از گذشت زمان ممکن است شواهد افزایش ضخامت پریوست استخوان در اسکن رادیونوکلوتید استخوان دیده شود. همانند بسیاری از سندرم های ناشی از استفاده مزمن, استراحت نسبی, کاهش مسافت پیاده روی و کاهش شدت فعالیت, کشش و استفاده از یخ و ماساژ در مناطق درگیر میتواند مفید باشد. استفاده از کفی های جاذب شواهد قوی داشته است. در کسانی که به درمان اولیه جواب نداده فیزیوتراپی بدون استفاده از مدالیته تحریم الکتریکی باید مدنظر قرار بگیرد. پس از کاهش علایم, برنامه توانبخشی بر بهبود قدرت عضلانی و انعطاف پذیری , استقامت و جلوگیری از عود اسیب تمرکز میکند. نوشتن الفبا با انگشت بزرگ, مچ پا را در محدوده وسیعی و در تمامی صفحات حرکت داده و اغلب در همان اوایل توانبخشی اغاز میشود. اگر درد ساق پا ناشی از شین اسپلینت درمان نشود واحتمال بروز انواع شکستگی ها بخصوص شکستگی استرسی, ناتواتی و اختلال عملکرد بیومکانیک محتمل می باشد.
علل دیگر درد ساق پا شکستگی های استرسی
من جمله علل دیگر درد ساق پا شکستگی های استرسی می باشد. این شکستگی ها ممکن است که کامل یا جزئی بوده و در استخوان بدنبال تجمع میکروتروما بشمار میرود. شکستگی استرسی نتیجه نهایی پاسخ های بیولوژیک در برابر فشار وارده به استخوان است. شکستگی استرسی در جوانان نادر است.عوامل بیرونی و درونی در بروز عدم تعادل بین بازجذب و رسوب استخوان دخالت دارد. شکستگی استرسی در ورزشکاران در اندام تحتانی رایج تر است. شایع ترین مکان شکستگی استرسی در استخوان درشت نی پا می باشد. باریک بودن بخش داخلی- خارجی استخوان درشت نی ساق پا در آغاز سربازی, فاکتور خطر برای شکستگی های ران, استخوان درشت نی و کف پا می باشد. در کنار اختلالات تغذیه ای کلسیم و ویتامین د و استیوپروز, مصرف داروهایی از قبیل استرویید ها, ضد تشنج ها, ضد افسردگی ها و داروهای ضد اسید معده عوامل خطر کجزایی برای بروز شکستگی استرسی هستند. اغلب بیماران افزایش شدت تمرین با فعالیت قبل ازشروع علایم را بیان میکنند. گرافی ساده معمولا ۶ هفته طول میکشد تا شکستگی استرسی را نشان دهد و در فاز حاد بیماری در بیش از دو سوم بیماران, طبیعی است. اسکن استخوان در کمترین زمان شکستگی استرسی را نشان میدهد. درمان اولیه مانند بقیه موارد علل درد ساق پا توضیح داده شده شامل رعایت اصول PRICE (حفاظت, استراحت, یخ, کامپرشن و بالابردن اندام) میباشد. بعلت اثر منفی داروهای ضد التهابی غیر استروییدی مانند NSIAD در روند ترمیم بافتی, توصیه بمصرف این داروها نمیشود. مدالیته های فیزیکی برای افزایش جریان خون موضعی و تسریع روند بهبودی استفاده می شود. آهسته راه رفتن در آب و استفاده از دوچرخه ثابت می تواند جایگزین مناسبی برای دویدن باشد.
در مراجعه بیماران با انواع شکایت عصبی عضلانی همیشه می بایست, درد های ارجاعی به ساق پا در زمینه درگیری ریشه های عصبی کمر و رادیکولوپاتی ناشی از آن که در عوام به سیاتیک معروف می باشد در نظر گرفته شود. این درد ها موجب درد, گرفتگی, بی حسی و گزگز و مور مور در اندام های تحتانی میشود, می بایست همیشه بعنوان یکی از شایع ترین علل درد ساق پا در گوشه ذهن پزشکان عمومی و متخصص باشد و در مواقع نیاز از ام از ای کمر و یا تست نوار عصب و عضله در زمینه تشخیص بیماری سود جست یا جهت ارزیابی های کامل تر بیماران به متخصص اورتوپدی یا طب فیزیکی و توانبخشی ارجاع داده شوند.
تمرینات ورزشی در کشیدگی عضلات پشت ساق پا
دوران بارداری درد و گرفتگی و کرامپ در دوران بارداری در ناحیه ساق پا
یکی از شایعترین شکایات دوران بارداری درد و گرفتگی و کرامپ در دوران بارداری در ناحیه ساق پا می باشد. درد و کرامپ ساق پا معمولا در عصر و شب و در سه ماهه سوم بارداری رخ می دهد. با وجود اینکه هنوز علت دقیق این درد ها مشخص نیست مواردی مانند اختلال همودینامیک عروق و لنف و بیومکانیک عضلات مطرح میشود. در بحث درمان و پیشگیری درد ساق پا در دوران بارداری, استرچ عضلات ساق بصورت مستمر و انجام ورزش های متناسب با توجه به شرایط دوران بارداری مانند یوگا و پیلاتس توصیه میشود. با وجود شواهد کم پزشکی تجویز مکمل های کلسیم و منیزیوم همچنان رایج است بهتر است بجای مصرف مکمل دانه های کامل, میوه ها و آجیل و حبوبات استفاده کرد. مصرف اب اشامیدنی به میزان کافی و استفاده از کفش با کفی نرم و ساپورت مناسب از بهترین روش های پیشگیری از کرامپ ساق پا در دوران بارداری می باشد. با توجه به تجربه و سلیقه شخصی افراد ماساژ با کمپرس سرد و یا دوش ابگرم میتواند علایم را کاهش دهد.
ویزیت در گراش
ویزیت در آبادان
ویزیت در بندرعباس
ویزیت در بیرجند
ویزیت در تهران
ویزیت در دماوند
ویزیت در زنجان
ویزیت در کرمانشاه
ویزیت در یزد-تفت
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.