استئونکروز هیپ یا سیاه شدن سر استخوان ران
در این نوشته دکتر عاطفه جوادی متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، در مورد سیاه شدن سر استخوان ران یا همان استئونکروز فمور (نکروز آواسکولر) که باعث درد لگن می شود و راه های درمانی و جراحی آن، توضیحاتی داده اند.
استئونکروز هیپ یا سیاه شدن سر استخوان ران
استئونکروز یا سیاه شدن سر استخوان ران وضعیت دردناکی است که علت آن اختلال در خونرسانی به سر استخوان فمور (استخوان ران) می باشد. از آنجا که سلول های استخوان برای سالم ماندن نیاز به تامین مقدار ثابتی از جریان خون دارند، استئونکروز میتواند در نهایت منجر به تخریب مفصل هیپ و آرتریت شدید گردد.
استئونکروز به نام های نکروز آواسکولر (AVN) یا نکروز آسپتیک نیز خوانده می شود. اگرچه این بیماری می تواند در هر استخوانی ایجاد شود، اما اغلب موارد در استخوان ران دیده می شود. هر ساله بیش از ۲۰،۰۰۰ نفر بعلت استئونکروز سر استخوان ران به بیمارستان ها مراجعه می کنند. در بسیاری از موارد، این بیماری هر دو سمت را درگیر می کند.
آناتومی
مفصل لگن (هیپ) از نوع گوی و کاسه (Ball and socket) می باشد. قسمت حفره (کاسه)، از استابولوم که جزئی از استخوان لگن خاصره می باشد تشکیل شده است. قسمت کروی مفصل (گوی)، سر استخوان ران می باشد که درون حفره قرار گرفته است.
سطوح مفصلی سر استخوان ران و حفره استابولوم توسط ماده ای نرم و لغزنده به نام غضروف پوشیده شده اند که باعث تسهیل حرکت این دو سطح بر روی یکدیگر می گردد.
علل استئونکروز هیپ یا سیاه شدن سر استخوان ران
این بیماری بعلت اختلال در خونرسانی به سر استخوان ران ایجاد می شود. در صورت عدم خونرسانی و تغذیه کافی، استخوان سر فمور میمیرد و به تدریج تخریب می گردد. بدنبال آن غضروف مفصلی نیز دچار کلاپس شده و آرتروز شدید و ناتوان کننده ایجاد می گردد.
اگرچه سیاه شدن سر استخوان ران در هر فردی می تواند ایجاد شود اما در افراد بین ۴۰ تا ۶۵ سال شایعتر بوده و مردها بیشتر از خانم ها درگیر می شوند.
فاکتور های خطر سیاه شدن سر استخوان ران
اگرچه همواره علت قطعی اختلال خونرسانی به استخوان مشخص نمی باشد، اما تعدادی از فاکتورهای خطر که فرد را در معرض این بیماری قرار می دهند شامل موارد زیر می باشند:
- آسیب ها: در رفتگی، شکستگی و سایر آسیب های مفصل لگن که باعث آسیب عروق و اختلال خونرسانی به سر استخوان ران می شوند.
- مصرف زیاد الکل: مصرف زیاد الکل در طولانی مدت باعث ایجاد رسوبات چربی در عروق شده و سطح کورتیزون را افزایش می دهد که منجر به کاهش خونرسانی به استخوان می گردد.
- مصرف داروهای کورتیکواستروئید (کورتون): بسیاری از بیماری ها از جمله آسم، آرتریت روماتوئید و لوپوس با داروهای کورتیکواستروئید درمان می گردند. اگرچه علت قطعی ایجاد استئونکروز توسط این داروها مشخص نمی باشد، اما مطالعات نشان دهنده ارتباط بین مصرف طولانی مدت این داروها و سیاه شدن سر استخوان ران می باشند.
- سایر بیماری ها: استئونکروز با برخی بیماری های دیگر همراهی دارد از جمله: بیماری غواصان، بیماری سیکل سل، اختلالات میلوپرولیفراتیو، بیماری گوشه، لوپوس، کرون، آمبولی شریانی، ترومبوز و واسکولیت.
علایم بیماری استئونکروز هیپ یا سیاه شدن سر استخوان ران
استئونکروز مراحل مختلفی دارد. درد مفصل لگن اولین علامت می باشد که به صورت درد مبهم در کشاله ران یا باسن احساس می شود. با پیشرفت بیماری، ایستادن و وزن گذاری بر روی مفصل سمت درگیر دشوار بوده و حرکات مفصل نیز دردناک می باشد. ممکن است پیشرفت بیماری چندین ماه تا یکسال به طول بیانجامد. تشخیص این بیماری در مراحل اولیه بسیار مهم می باشد، زیرا برخی مطالعات نشان داده اند که درمان زودهنگام پیامد های بهتری دارد.
معاینه بالینی پزشک برای درمان استئونکروز هیپ
پس از بررسی شرح حال علایم و سابقه بیماری های قبلی، پزشک مفصل لگن بیمار را معاینه می کند.
بیماران دچار استئونکروز یا سیاه شدن سر استخوان ران اغلب دچار درد شدید در مفصل لگن می باشند در حالیکه دامنه حرکات مفصل نسبتا خوب می باشد. علت این است که در مراحل اولیه بیماری تنها سر استخوان ران درگیر می باشد. در مراحل پیشرفته با تخریب سر استخوان ران، کل مفصل دچار آرتریت می شود و بیمار دچار کاهش حرکات مفصل و خشکی می گردد.
روش های تصویربرداری از سیاه شدن سر استخوان ران
مطالعات تصویربرداری در تایید تشخیص به پزشک کمک می کنند.
- رادیوگرافی ساده: جهت بررسی وجود تخریب استخوان سر ران و همچنین تعیین مقدار آسیب استخوانی استفاده می شود.
- MRI: با استفاده از MRI تغییرات اولیه در استخوان که در رادیوگرافی ساده نشان داده نمی شوند قابل ارزیابی می باشند. با استفاده از این روش می توان بررسی نمود که چه مقداری از استخوان درگیر می باشد. همچنین امکان بررسی موارد زودهنگام بیماری که علایم زیادی ایجاد نکرده اند (مثلا درگیری مفصل لگن سمت مقابل) میسر می باشد.
MRI بیمار نشاندهنده استئونکروز در سر استخوان ران سمت راست می باشد(فلش سفید). خط تیره (فلش های قرمز) مرز بین استخوان مرده و زنده می باشد. مفصل هیپ سمت چپ نرمال می باشد.
درمان استئونکروز هیپ یا سیاه شدن سر استخوان راناگرچه روش های درمانی غیر جراحی (مانند استفاده از داروهای ضدالتهاب غیر استروییدی، تغییر در فعالیت های فیزیکی و استفاده از عصای زیر بغل) باعث کمک به کاهش درد و آهسته کردن سیر پیشرفت بیماری می شوند، اما روش های جراحی موفق ترین روش های درمان این بیماری می باشند. با توجه به مرحله ی بیماری، روش های جراحی متعددی قابل استفاده می باشند.
|
ویزیت در دماوند
ویزیت در آبادان
ویزیت در بجنورد
ویزیت در بندرعباس
ویزیت در بیرجند
ویزیت در تهران
ویزیت در زنجان
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.