گرما درمانی

در این نوشته دکتر عاطفه جوادی در مورد گرما درمانی، عملکرد گرما درمانی، انواع روش های گرما درمانی چگونه از گرما درمانی در بهبود کمردرد و آرتروز استفاده کنیم؟، خطرات و سوالتی متداول در این خصوص توضیحاتی ارائه داده اند

گرما درمانی و سرما درمانی یکی از اصول اولیه در درمان آسیب های سیستم اسکلتی عضلانی می باشند. بطورکلی آسیب های سیستم اسکلتی عضلانی شامل انواع آسیب های ورزشی به استخوان و لیگامان، کشیدگی و پارگی عضلات، آرتروز مفاصل و التهاب تاندون ها می باشد که روش های درمانی متفاوتی به منظور التیام درد و کاهش آسیب انجام می گیرد.

استفاده از تکنیک های گرمادرمانی علیرغم ساده و قابل دسترس بودن، بسیار مفید بوده و در صورت آشنایی درمانگر با انواع روش ها و زمان مناسب استفاده از آنها، تاثیر بسیار قابل توجهی در کاهش درد و تسریع ترمیم بافت دارد. به عنوان یک قانون کلی، در فاز حاد بعد از آسیب و یا در صورت وجود التهاب یا تورم حاد ، از سرمادرمانی استفاده می شود. از روش های گرما درمانی می توان در گرفتگی و اسپاسم عضلات، خشکی مفاصل و یا آسیب های مزمن استفاده نمود.

عملکرد گرما درمانی چگونه است؟

گرما درمانی با اتساع عروق باعث افزایش خونرسانی و در نتیجه افزایش اکسیژن رسانی به بافت های آسیب دیده شده، و به دنبال آن روند درمان بافت ها تسریع می یابد. افزایش دما سبب کاهش درد، کاهش سفتی عضلات و مفاصل شده و موجب افزایش انعطاف پذیری عضلات می گردد.

انواع روش های گرما درمانی کدامند؟

سه روش متفاوت برای انجام گرما درمانی وجود دارد:

۱.حرارت خشک (یا گرما درمانی هدایتی) که به صورت افزایش دمای بافت با استفاده از مجاورت با منابع گرمایی می باشد. منابع گرما شامل پدهای حرارتی و پک های گرمایی خشک می باشد. استفاده از این روش گرمادرمانی بسیار آسان می باشد.

گرمادرمانیT انواع روش های گرما درمانی کدامند؟

۲. حرارت مرطوب (یا گرما درمانی همرفتی) که از طریق حرکت سیال (مایع یا گاز) رخ داده و با استفاده از منابعی مانند حوله بخار، پک‌های حرارتی مرطوب، یا وان آب گرم انجام می‌شود. گرمای مرطوب موثر‌تر بوده و نیاز به زمان کمتری برای دست یابی به نتایج مشابه با گرمای خشک دارد. آب درمانی با آب گرم به کنترل علایم روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتویید)، اسپاسم عضلانی و سفتی مفصلی که پس از باز کردن گچ شکستگی ایجاد شده است کمک می کند.

۳. گرما درمانی با تغییر فرم انرژی: به عنوان مثال استفاده از انرژی تابشی و یا صوت و تبدیل آن به انرژی گرمایی. لامپ های گرمایشی با منبع مادون قرمز (اینفرا رد) یکی از درمان های رایج برای گرما درمانی می باشند که تغییر فرم انرژی از تابشی به انرژی گرمایی ایجاد می کنند. این لامپ ها یک روش آسان به منظور گرم کردن بافت های سطحی بدن بوده و دمای پوست با تغییر فاصله بین منبع تابش و بدن بیمار قابل کنترل می باشد. یکی دیگر از روش های ایجاد گرما با استفاده از تغییر انرژی، دستگاه اولتراسوند می باشد که در این روش با استفاده از گرمای حاصل از امواج فراصوت ( اولتراسوند) ، و انتقال گرما به بافت آسیب دیده با استفاده از پروب، بهبودی ایجاد می گردد. از دستگاه اولتراسوند در درمان التهاب تاندون های شانه، افزایش دامنه حرکتی و کاهش خشکی مفاصل، بهبود زخم و آسیب های ورزشی (مانند پیچ خوردگی مچ پا) استفاده می گردد.

وسعت منطقه ی تحت درمان، یکی از فاکتورهایی است که در انتخاب نوع روش گرما درمانی موثر می باشد. مثلا در صورت وجود درد در یک ناحیه کوچکی از بدن (مانند گرفتگی قسمتی از عضله) می توانید از درمان موضعی با پک‌های ژلی گرمایی کوچک یا کیسه آب گرم استفاده کنید. در درگیری و آسیب های گسترده تر، استفاده از گرما درمانی منطقه ای با یک حوله گرم، پد گرمایشی بزرگ و یا  پتو های برقی امکانپذیر می باشد. در مواردی که نیاز به گرما درمانی کل بدن باشد، حمام داغ یا سونا قابل استفاده می باشند.

گرما درمانی در چه مواردی انجام می شود؟

  • شرایط دردناک مانند دردهای گردن، کمر و ناحیه پشتی ستون فقرات، آرتروز مفاصل ، درد شانه بعلت آسیب تاندون
  • اسپاسم و گرفتگی عضلانی مانند وجود نقاط ماشه ای (تریگر پوینت) در عضلات
  • کنتراکچر و خشک شدن مفاصل
  • بیماری فیبرومیالژی و یا سندرم درد میوفاشیال
  • مواردی که نیاز به تسریع روند متابولیسم بافت ها باشد

مدت زمان هر جلسه گرما درمانی چقدر است؟

بر خلاف سرما درمانی که مدت زمان درمان آن محدود است، در گرما درمانی نیاز به مدت زمان کافی برای مشاهده بهبودی داریم. در مواردیکه گرفتگی و آسیب عضلانی خفیف می باشد، تنها ۱۵ تا ۲۰ دقیقه گرما درمانی باعث بهبود علایم می شوند. درد های متوسط تا شدید نیاز به جلسات طولانی تری از گرما درمانی دارند که بین ۳۰ دقیقه تا یک ساعت می باشد.

استفاده از گرما درمانی در چه کسانی ممنوع است؟

در مواردی که سطح مورد درمان دچار تورم، کبودی یا گرمی باشد بهتر است در ابتدا از روش های سرما درمانی استفاده شود.

هم‌چنین از گرما درمانی نباید در مناطقی از بدن که دچار زخم باز می باشند، استفاده نمود.

در افراد با سابقه ابتلا به یکی از بیماری های زیر، به دلیل خطر سوختگی یا عوارضی که ممکن است گرما درمانی داشته باشد، نباید از این روش استفاده کنند:

  • دیابت یا هر بیماری دیگری که باعث آسیب اعصاب محیطی (نوروپاتی) شده است
  • درماتیت یا عفونت پوستی
  • بیماری های عروقی
  • ترومبوز ورید های عمقی
  • بیماری ام – اس (مولتیپل اسکلروز)
  • افراد دچار اختلال هوشیاری یا افرادی که دچار اختلال در برقراری ارتباط می باشند
  • سرطان

در صورتی که دچار بیماری های قلبی و یا افزایش فشار خون هستید، قبل از شروع گرما درمانی با پزشک خود مشورت کنید.

بهتر است خانم های باردار قبل از استفاده از روش های حمام داغ یا سونا با پزشک خود مشورت نمایند.

استفاده از گرما درمانی در چه کسانی ممنوع است؟

خطرات گرما درمانی

در گرما درمانی باید از درجه حرارت “گرم” استفاده شود و نه “داغ”. مثلا دمای بالاتر از ۴۲ درجه دردناک بوده و تماس طولانی مدت با دمای بالاتر از ۴۵ درجه می تواند آسیب زا باشد.

در صورتی که از روش های گرمایی که بیش از اندازه داغ هستند استفاده شود، احتمال سوختگی و آسیب پوست شما وجود دارد.

اگر در زمان استفاده از گرما درمانی دچار عفونت باشید، خطر گسترش عفونت به دنبال گرما درمانی وجود دارد.

در مواردی که گرما به طور مستقیم به یک موضع اعمال می شود (مانند پک‌های گرمایی) نباید در یک نوبت بیشتر از ۲۰ دقیقه روی موضع قرار گیرد.

در صورتی که بعد از جلسات گرما درمانی دچار افزایش تورم در موضع درمان شدید، فورا با پزشک خود تماس بگیرید.

اگر بعد از چند جلسه گرما درمانی، هیچ کاهش دردی دیده نشد و یا در طی چند روز با افزایش درد مواجه شدید، به پزشک خود مراجعه کنید.

آرتروز، یکی از علل شایع درد و احساس خشکی در مفاصل محیطی مانند انگشتان دست و زانو ها می باشد. روش های درمان این اختلال بر حسب شدت علایم و یافته های بالینی افراد متفاوت بوده و از درمان های اولیه شامل اصلاح سبک زندگی، استراحت و مصرف داروهای خوراکی تا روش های تزریقی داخل مفصلی و در نهایت انجام روش های جراحی، متفاوت می باشد. گرما درمانی به عنوان یکی از گزینه درمانی در دسترس، ارزان و بدون عوارض جدی می باشد که باعث کاهش درد و خشکی مفاصل می گردد.

چگونه از گرما درمانی در بهبود کمردرد استفاده کنیم؟

اسپاسم عضلات اطراف ستون فقرات، آرتروز مفاصل فاست و آسیب دیسک بین مهره ای از جمله عللی هستند که باعث ایجاد درد و ناراحتی در کمر می شوند.  در مواردی که نیاز به اقدامات اورژانسی نباشد، می توان در کنار دارو درمانی، از سایر روش ها مانند گرما درمانی نیز برای بهبود کمردرد استفاده نمود. گرما درمانی باعث افزایش جریان خون ناحیه آسیب دیده شده و با در دسترس قرار دادن اکسیژن و مواد مغذی، باعث کاهش التهاب و ترمیم نواحی آسیب دیده می شود. برای این منظور می توان از هر کدام از روش های گرما درمانی که در دسترس و راحت می باشند استفاده نمود مانند وان آب گرم، تشکچه های برقی، بسته های ژل گرم یا هات پک. به منظور جلوگیری از آسیب پوستی نکات زیر را مدنظر قرار دهید:

هنگام استفاده از گرما درمانی، منبع حرارت باید به میزان قابل تحمل شما گرم باشد. هرگز از منابع گرمایشی با دمای بسیار زیاد استفاده نکنید.

به منظور جلوگیری از ایجاد صدمه به پوست یا تغییرات دائمی رنگ پوست و هم چنین بروز سوختگی و زخم، از قرار دادن مستقیم منبع گرما روی پوست خودداری کنید.

یکی از ابزارهای شایع گرما درمانی در مراکز فیزیوتراپی، هات پک می باشد که با استفاده از گرمای مرطوب و پیچاندن چندین لایه حوله در اطراف پک، بر روی منطقه آسیب دیده قرار داده می شود. توجه داشته باشید که در هنگام استفاده از هات پک، بر روی آن نخوابید بلکه به روی شکم دراز کشیده و هات پک را بر روی کمر قرار دهید.

گرمادرمانی در آرتروز مفاصل

آرتروز، یکی از علل شایع درد و احساس خشکی در مفاصل محیطی مانند انگشتان دست و زانو ها می باشد. روش های درمان این اختلال بر حسب شدت علایم و یافته های بالینی افراد متفاوت بوده و از درمان های اولیه شامل اصلاح سبک زندگی، استراحت و مصرف داروهای خوراکی تا روش های تزریقی داخل مفصلی و در نهایت انجام روش های جراحی، متفاوت می باشد. گرما درمانی به عنوان یکی از گزینه درمانی در دسترس، ارزان و بدون عوارض جدی می باشد که باعث کاهش درد و خشکی مفاصل می گردد. انجام گرمادرمانی در مفاصلی که دچار آرتروز می باشند باعث ایجاد موارد زیر می شود:

  • با گرم شدن و اتساع عروق، خونرسانی و اکسیژن رسانی به بافت ها بیشتر شده و باعث تسریع روند بازسازی و ترمیم بافت های آسیب دیده می شود.
  • گرما موجب شل شدن و افزایش انعطاف پذیری عضلات و بافت همبند می شود. در نتیجه بعد از گرمادرمانی، خشکی مفاصل دچار آرتروز کمتر شده و دامنه حرکت مفاصل بیشتر می گردد.
  • کاهش احساس درد

گرمادرمانی

برخی از روش های گرما درمانی در آرتروز مفاصل عبارتند از: استفاده از حوله های گرم، پتوی برقی، کیف آب گرم، هات پک، وان آب گرم، حمام پارافین (برای مفاصل کوچک مانند انگشتان) و هم چنین دستگاه اولتراسوند.

آدرس و شماره تماس دکتر عاطفه جوادی

آدرس کلینیک:

  • تهران، تقاطع فرمانیه و پاسداران، نارنجستان هفتم (جهانبخش نژاد)، پلاک ۱۲ ساختمان مهر طبقه پنجم
  • تماس: ۰۹۳۷۵۴۰۳۵۳۴

آدرس و شماره تماس دکتر زینب بساق زاده

آدرس کلینیک:

  • مطب: خیابان امیری، خیابان پرویزی، فرعی بانک آینده، ساختمان دلارام، طبقه سوم، واحد ۱۰
  • تلفن: ۰۹۳۳۹۴۸۷۷۷۰

آدرس و شماره تماس دکتر روژین نیک رای

آدرس کلینیک:

  • کرمانشاه، پارکینگ شهرداری، خیابان موید، ساختمان پارسیان، طبقه دو، واحد هفت
  • تلفن:  ۰۸۳۳۷۲۳۰۸۵۰- ۰۹۰۱۶۴۵۸۹۱۶

آدرس و شماره تماس دکتر مهسا عدیلی

آدرس کلینیک:

  • خیابان سید جمال الدین اسد آبادی، سه راه پلنگ صورتی، کوچه پویش ۶ (شهید توسلی)، ساختمان پزشکان آرام، طبقه ۲.
  • تلفن:
    ۰۹۱۷۰۳۱۱۰۶۰
    ۰۹۳۰۴۲۸۲۱۱۱

آدرس و شماره تماس دکتر مریم رحیمی

آدرس کلینیک:

  • بیرجند، خیابان شهدا، شهدا ۲، پلاک ۱۲، ساختمان پزشکان رضوان، طبقه دوم
  • نوبت دهی: تماس با ۰۹۳۷۵۶۱۰۳۰۹ از ۸ صبح تا ۸ شب

آدرس و شماره تماس دکتر محمد احمدی دستگردی

آدرس کلینیک:

  • تهران، کلینیک توانبخشی سکته مغزی تبسم؛باقر خان غربی
  • شنبه ها ۱۱ تا ۱۳
  • نظر آباد کرج، خیابان مطهری، جنب مسجد الغدیر، ساختمان پزشکان شفا
  • تلفن: ۰۲۶۴۵۳۵۰۰۰۸ – ۰۲۶۴۵۳۵۸۵۳۵ – ۰۹۳۸۲۶۰۱۸۹۴
  • پنج شنبه ها ۴ تا ۷

آدرس و شماره تماس دکتر لیلا باقرزاده

آدرس کلینیک:

  • تهران، شهرک غرب، بلوار فرحزادی، روبروی اریکه ایرانیان، قبل از خروجی نیایش، خیایان تربیت معلم، کوچه گلبان، پلاک ۶، ساحتمان مداوا، طبقه پنجم، کلینیک درد مداوا
  • تلفن: ۰۲۱۸۸۶۸۸۸۸۱ – ۰۲۱۸۸۶۸۸۸۸۲
  • سه شنبه ها  ۳ تا ۷ عصر

آدرس و شماره تماس دکتر الهام لونی

آدرس کلینیک:

  • تهران، قیطریه، خیابان شهید برادران سلیمانی، کوچه نعمتی، بیمارستان توانبخشی رفیده
  • تلفن: ۰۲۱۲۲۶۷۸۵۱۹
  • نوبت دهی: مراجعه به سایت شفاداک و جستجوی دکتر لونی و رزرو نوبت  www.shafadoc.ir
  • ویزیت بیماران: یکشنبه و سه شنبه ها ساعت ۱۰ تا ۱۲
  • نوارعصب و عضله: شنبه و چهارشنبه ها ساعت ۱۰ تا ۱۲

آدرس و شماره تماس دکتر محمد رسول نظام آبادی

آدرس کلینیک:

  • کلینیک استقلال
    ورودی ۱: تهران، خیابان خواجه عبدالله انصاری، انتهای خیابان چهاردهم، کوچه زروان، پلاک ۱۲
    ورودی ۲: تهران، رسالت شرق به غرب، قبل از پل سیدخندان، بعد از بیمارستان قمر بنی هاشم
  • تلفن: ۰۲۱-۲۲۸۶۶۸۹۰
  • سه شنبه ها از ساعت ۱۰ صبح تا ۱۸ عصر
  • تهران، خیابان خواجه عبدالله انصاری، انتهای خیابان چهاردهم، کوچه زروان، پلاک ۱۲، کلینیک استقلال
  • تلفن: ۰۲۱۲۲۸۶۶۸۹۰
  • سه شنبه ها عصر از ساعت ۱۴ تا ۱۸

آدرس و شماره تماس دکتر آزاده قاروی آهنگر

آدرس کلینیک:

  • بابل، میدان کشوری، سرداران ۴، ساختمان پزشکان مهر، طبقه ۶، واحد ۳۰
  • تلفن: ۰۱۱۳۲۲۸۸۹۹۷ – ۰۹۹۲۳۳۷۳۶۴۴

آدرس و شماره تماس دکتر زهرا هاشمی

آدرس مطب:

  • زنجان، خیابان دلجویی، ساختمان نسیم، طبقه ۴، واحد ۱۸
  • تلفن: ۰۹۹۳۴۵۳۶۲۹۱
امتیاز دهید post
گروه تخصصی پزشکان طب فیزیکی و توانبخشی