کاربرد لیزر در طب فیزیکی و توان بخشی

کاربرد درمان با لیزر

کاربرد لیزر: لیزر یک تکنولوژی جدایی ناپذیر از دنیای مدرن امروز است. همه ما، بصورت محسوس یا نامحسوس در زندگی روزمره  با لیزر سر و کار داریم. اما لیزر درمانی چیست؟ چه کاربردهایی دارد و تفاوت آن با نور معمولی چیست؟

لیزر (Laser)  مخفف این عبارت است ” light amplification by stimulated emission of radiation “. به بیان دیگر لیزر دستگاهی است که  تقویت نور ناشی از گسیل القایی را انجام می دهد. اتم ها و مولکول ها به طور طبیعی در زمان ها و جهات و فازهای تصادفی نور گسیل می کنند. دستگاه لیزر میتواند این  امواج گسیل شده نور را بصورت موازی و کاملا هم جهت درآورد. فرایند تقویت نور در یک لیزر، با نور بسیار ضعیف شروع می‌شود و آنقدر انرژی به موج نور اضافه می‌شود تا در نهایت یک موج نور متمرکز و قوی شکل بگیرد. در واقع تفاوت لیزر با نور معمولی در همین هم جهت بودن پرتوها نهفته است.

اولین بار  آلبرت انشتین نظریه‌ی کوانتومی نور را در سال ۱۹۰۵ ابداع و منتشر کرد. چندین سال بعد گوردون گولد وتئودور میمن اولین لیزر را ساختند. بعد از آن لیزر به طور گسترده وارد صنعت شد. از اوایل قرن بیستم اثرات درمانی نور مورد توجه قرار گرفت و بعدها لیزر نیز وارد تکنولوژی های درمانی شد.

کاربرد و اثرات لیزر در بافت های بدن چیست؟

کاربرد لیزر :بطور خلاصه لیزر میتواند باعث تکثیر سلول ها شده وبا افزایش شکل گیری عروق، خون رسانی به بافت ها را تقویت کند. علاوه بر این لیزر دارای اثرات ضد التهابی بوده و بازسازی بافت های آسیب دیده را تسریع می کند. همچنین اثرات ضد عفونی کننده داشته و برای سترون کردن تجهیزات استفاده می شود.

بر اساس طول موج ساطع شده از دستگاه، قدرت نفوذ و انرژی  آن متفاوت است. به همین دلیل در رشته های مختلف پزشکی و با مقاصد متنوع مورد استفاده قرار می گیرد. برای مثال دریک  طول موج مشخص جهت برش بافت ها و جراحی های حساس بکار گرفته می شود و در طول موجی دیگر با هدف ترمیم بافت مورد استفاده قرار می گیرد.

در این مقاله کاربرد لیزر در ترمیم بافتی و خواص ضد دردی آن را بررسی می کنیم. به طور کلی لیزرهایی که در فیزیوتراپی و درد بکار می روند طول موجی در حدود ۹۰۰ تا ۱۱۰۰ نانومتر دارند. هر چقدر طول موج کمتر باشد اثرات لیزر روی بافت های سطحی تر متمرکز می شود. برای مثال در ترمیم محل زخم از لیزرهایی با طول موج کمتر استفاده می شود و درکاهش درد مفصل زانو از لیزرهایی با طول موج بیشتر.

البته تنها طول موج نیست که خواص درمانی لیزر را تعیین می کند. عواملی چون پاور، مدت زمان تابش، دانسیته انرژی و مداوم یا پالس بودن لیزر جزو پارامترهای درمانی هستند. درمانگر بر اساس میزان درد، عمق بافت آسیب دیده، حاد یا مزمن بودن آسیب و عوامل متعدد دیگر پارامترهای دستگاه را تغییر دهد.

دستگاه های لیزر مورد استفاده در بیماری های عضلانی استخوانی  جزو گروه LLLT ( Low Level Laser Therapy)  می باشند. اخیرا گروهی از این لیزرها با کارایی بیشتر به معرفی شده اند که به آنها HILT (High Intensity Laser Therapy )  گفته می شود.

محققین بر این باورند کهHILT  باعث تحریک میتوکندری ها (مرکز سوخت و ساز سلولی)، کاهش ادم بافتی و افزایش خون رسانی به بافت آسیب دیده شده و با تحریک پایانه های عصبی اثرات ضد درد ایجاد می کند.

دلیل استفاده از لیزر

لیزر یک مودالیتی غیر تهاجمی است.

اثرات ضد درد آن نیاز به مصرف مسکن ها را کاهش می دهد.

به راحتی قابل استفاده بوده ودرد ندارد.

در صورتی که توسط فرد متخصص و آموزش دیده انجام شود عوارضی ندارد.

چه بیماری هایی با لیزر درمان می شود؟

میتوانید در مورد درمان با لیزر با پزشک خود مشورت کنید اما فراموش نکنید که تصمیم نهایی بر عهده پزشک شماست. لیزر در موارد زیر می تواند سودمند باشد:

• آسیب های ورزشی
• درد زانو ( آرتروز، سندرم پاتلوفمورال، کشیدگی و آسیب لیگامان ها و …)
• درد های شانه
• کمردرد
• درد گردن
• دردهای عضلانی ناشی از سندرم مایوفاشیال
• پیچ خوردگی مچ پا

خطرات لیزر چیست؟

همانطور که گفته شد لیزر مورد استفاده در فیزیوتراپی نسبتا بی خطر است. یکی از آسیب های شناخته شده نور لیزر، اثرات مخرب آن روی عدسی چشم است. به همین دلیل استفاده از عینک محافظ توسط بیمار و درمانگر الزامی است. استفاده از لیزر در اطفال و بانوان باردار باید با احتیاط صورت گیرد. لیزر نباید روی قسمت های دچار کارسینوم ( نوعی سرطان)، تیروئید و غدد جنسی تابانده شود.

آمادگی برای جلسات درمانی:

لباسی بپوشید که براحتی قسمت نیازمند درمان قابل دسترس باشد.

از استعمال کرم یا پماد یا لوازم آرایشی در محل مورد نظر خودداری کنید.

نگران نباشید، این اقدام درمانی درد ندارد، در صورت احساس درد حتما به درمانگر اطلاع دهید.

 آنچه درباره لیزر باید بدانید:

• تجویز لیزر و تعداد جلسات درمانی فقط و فقط به عهده پزشک شماست.
• در طول درمان با نور لیزر عینک محافظ را به چشم داشته باشید.
• لیزر یک مودالیتی درمانی بی خطر است اما تجویز آن در اطفال، بانوان باردار و افراد دچار سرطان باید با احتیاط صورت گیرد. هرچند شواهد قطعی از آسیب بافت های هورمون ساز در اثر تابش لیزر وجود ندارد، بهتر است لیزر روی غده تیروئید، تخمدان ها و بیضه ها تابانده نشود .
• استفاده از فرکانس کمتر از ۳۰ هرتز در افراد دچار صرع باید با احتیاط صورت گیرد.
• درمان با لیزر مخصوص فیزیوتراپی درد ندارد، پس نگران نباشید.
• بعد از درمان احتمال قرمزی خفیف و گذرا در محل لیزر وجود دارد.
• پروب دستگاه توسط درمانگر روی پوست شما حرکت داده می شود و درمانگر باید در کل زمان درمان در کنار شما حضور داشته باشد. در صورت احساس سوزش درمانگر را مطلع کنید تا تنظیمات دستگاه را چک کند.
• تعداد جلسات درمانی معمولا بین ۲ تا ۵ جلسه است اما بر اساس تصمیم پزشک میتواند متغیر باشد.
• در کنار جلسات درمانی با لیزر سایر توصیه های پزشک معالج، اعم از مصرف دارو، ورزش و … را به دقت انجام دهید.

 کاربرد لیزر در بیرون زدگی دیسک

منابع:

1. https://www.thorlaser.com/LLLT/contraindications.htm
2. https://www.powermediclasers.com
3. The simulating effect of low power laser rays on biological systems. Laser Rev. Mester E, Ludány G, Sellyei M, et al.
4. The use of low level laser therapy for musculoskeletal pain, MOJ Orthop Rheumatol. 2015; 2(5): 00068.
5. Effects of high intensity laser therapy on pain and function of patients with chronic back pain

J Phys Ther Sci. 2017 Jun; 29(6): 1079–۱۰۸۱.