درد مفصل ساکروایلیاک و کمربند لگنی
در این نوشته دکتر محمد احمدی دستگردی در مورد درد مفصل ساکروایلیاک و کمربند لگنی توضیحاتی ارائه داده اند
درد مفصل ساکروایلیاک و کمربند لگنی
مفصل ساکروایلیاک:
مفاصل ساکروایلیاک، مفاصل پشتی لگن هستند که توسط دو بال استخوان ایلیوم لگنی و استخوان ساکروم تشکیل می شوند ( به تصاویر بالا توجه فرمایید).
این مفاصل برای داشتن پایداری طراحی شده و ظرفیت حرکتی کمی دارند. مفاصل ساکروایلیاک از نوع مسطح هستند. این مفاصل نامنظم و برآمده هستند تا باعث قفل شدن استخوان ها و پایداری مفصل شوند. مفصل ساکروایلیاک با قوی ترین لیگامان ها (رباط ها) بدن احاطه شدن. این ساختار پایدار مفصلی اجازه انتقال نیروهای زیاد حین راه رفتن، دویدن و پریدن بین اندام های تحتانی و تنه را فراهم می کند.
تنها حرکت کمی حین راه رفتن و دویدن، زمانی که یکی از پاها جلو و دیگری عقب می رود در مفصل رخ می دهد و سبب چرخش مفصل می شود.
اگرچه اکثر دانشمندان معتقدند که میزان حرکتی که در مفاصل ساکروایلیاک رخ می دهد بسیار اندک است، در انتهای حرکت لگن جلویی (هیپ) یا قسمت انتهایی ستون فقرات کمری حرکت در این مفصل نیز دیده می شود.
عضله پیریفورمیس:
عضله پیریفورمیس یک عضله مسطح و بند مانند است که در ناحیه باسن و در بالای مفصل لگن قرار گرفته است.این عضله در حرکت دادن اندام تحتانی بسیار موثر است. عضله پیریفورمیس در راه رفتن ، انتقال وزن از یک پا به پای دیگر و حفظ تعادل به ما کمک کی کند.
عصب سیاتیک:
عصب سیاتیک یک عصب ضخیم و بلند در بدن است که از شبکه لومبوساکرال جدا می شود.این عضب یا از زیر یا داخل عضله پیریفورمیس عبور می کند.سپس وارد قسمت پشتی اندام تحتانی می شود و شاخه های تیبیال و پرونئال از آن جدا می شوند و حس و حرکت اکثر عضلات اندام تحتانی را تامین می کند.
سمفیز پوبیس:
مفصل دیگری که کمربند لگنی را کامل می کند، سمفیز پوبیس است. سمفیز پوبیس مفصلی است که دو نیمه جلویی لگن را به هم متصل می کند. سمفیز یعنی محلی که دو استخوان با اتصالی محکم به هم مرتبط می شوند. این مفصل مسطح و شامل موارد زیر است:
- یک دیسک فیبری که بین استخوان های پوبیک لگنی قرار می گیرد و به عنوان جاذب ضربه عمل می کند.
- چهار رباط قوی که مفصل را حمایت می کند.
تنها حرکت کمی در این مفصل رخ می دهد. برای مثال تنها اندکی چرخش حین راه رفتن، هنگاهی که قسمتی از لگن در جلو و قسمتی در عقب قرار می گیرد رخ می دهد.
درد کمربند لگنی:
درد کمربند لگنی عمدتا مربوط به حاملگی، ضربه، آرتروز یا آرتریت مفاصل لگن است. درد معمولا بین کرست خلفی ایلیاک و چین های سرینی تجربه می شود (خصوصا در ناحیه مفاصل ساکروایلیاک). درد ممکن است به پشت ران تیر بکشد یا مرتبط با درد سمفیز پوبیس باشد. ظرفیت راه رفتن، دویدن و نشستن کاهش می یابد. تشخیص درد لگنی پس از رد علل کمری با معاینه بالینی دقیق رخ می دهد. بروز و شیوع لحظه ای درد کمربند لگنی در بارداری حدود ۲۰ درصد است. عوامل خطر این درد در بارداری شامل سابقه کمردرد قبلی، کمردرد حین قاعدگی یا آسیب قبلی به مفصل لگن است.برای رد سایر علل درد کمر و لگن می توان از MRI کمک گرفت.
درد مفصل ساکروایلیاک:
درد و مشکلات مفاصل ساکروایلیاک در موارد زیر رخ می دهد:
- بیشتر مواقع هنگام بارداری و زایمان رخ می دهد. این درد در ۸-۲۰ درصد موارد پس از زایمان نیز ادامه دارد. به علت ازدیاد هورمون ریلکسین، رباط های ناحیه لگنی شل می شوند و باعث بروز درد در پشت ایلیاک کرست تا چین های سرینی می شوند.
- ممکن است علت درد یک ترومای سنگین مثل سقوط روی سطح سخت یا ضربه ناگهانی به اندام تحتانی مانند افتادن از اسب یا زمین خوردن حین اسکی باشد.
- ممکن است به مرور زمان در اثر فشارهای مکرر وارده به مفصل، آسیب مفصل رخ دهد.
- آسیب مفصل ساکروایلیاک زمانیکه مشکل در کمر یا مفصل هیپ (لگن جلویی) است نیز می تواند رخ دهد.
سایر علل دردهای مفصل ساکروایلیاک:
- ساکروایلیت: التهاب مفصل ساکروایلیاک که در اثر بیماری سیتمیک روماتولوژیک مانند اسپوندیلیت انکلیوزان، اسپوندیلیت مرتبط با پسوریازیس، اسپوندیلیت مرتبط با بیماری التهابی روده ای یا آرتریت واکنشی به علل عفونی دیده می شود. در این بیماری خشکی صبحگاهی وجود دارد و بیمار نمی تواند به میزان حداکثر خم شود. فاکتورهای التهابی در این بیماران مثبت بوده ولی آنتی بادی های اختصاصی بیماری های روماتیسمی در آزمایش خون منفی است. یوویت (التهاب چشم) در این بیماران دیده می شود.
- پروسه های عفونی: مانند آرتریت عفونی، استیئومیلیت (عفونت استخوان) با استافیلوکوک اورئوس یا بروسلا (تب مالت)
- پروسه های عروقی: مانند نکروز آواسکولر مفصل لگن، گیر افتادن شریان ایلیاک خارجی
- سندورم برتولوتی: زمانی که آخرین مهره کمری با لگن (ساکروم) به وسیله زائده عرضی بلند آخرین مهره کمری، یک مفصل کاذب تشکیل دهد، این سندروم ایجاد می شود. بیماران مبتلا به این سندروم معمولا علامت ندارند اما در موارد زیر باعث ایجاد درد کمر و لگن می شوند:
- غیرقرینگی در ساختارهای لگنی می تواند سبب بروز استرس فشاری در مفصل ساکروایلیاک شده که باعث درد ناحیه بالای سرینی می شود.
- در مفصل کاذب ضربه گیر یا لوبریکانت بین استخوانی وجود ندارد در نتیجه درگیری دردناک بین استخوان ها اتفاق می افتد و می تواند سبب آرتروز مفصل لگن پشتی (ساکروایلیاک) شود.
- به دلیلی ناراستایی ستون فقرات، نیروهای نابرابر بر عضلات یک سمت وارد می شوند و سبب درد، خستگی، کوتاهی و اسپاسم عضلانی در یک سمت کمر و لگن می شود.
عصب سیاتیک یک عصب ضخیم و بلند در بدن است که از شبکه لومبوساکرال جدا می شود.این عصب یا از زیر یا داخل عضله پیریفورمیس عبور می کند.سپس وارد قسمت پشتی اندام تحتانی می شود و شاخه های تیبیال و پرونئال از آن جدا می شوند و حس و حرکت اکثر عضلات اندام تحتانی را تامین می کند
درد مرتبط با سمفیز پوبیس:
درد مرتبط با سمفیز پوبیس معمولا در ناحیه بین ران ها یامفصل ران احساس می شوند. علل این دردها شامل موارد زیر است:
- ترومای ماژور مانند سقوط یا ضربه مستقیم به ناحیه پوبیس
- افزایش کشش رباط های مفصل حین زایمان
- آسیب حین تولد فرزند مانند زایمان بریچ (با پا) ، زایمان با فرسپس یا وکیوم
- آسیب مداروم و مکرر مفصل حین حرکات تکراری هنگامی که اندام های تحتانی از همدیگر فاصله می گیرد. مانند حالتی که در بسیاری از ورزش ها رخ می دهد.
- فشارهای بزرگ و مکرر که به وسیله عضلات اطراف مفصل ایجاد می شود، مخصوصا عضلات داخل ران؛ این وضعیت شایع ترین حالت آسیب در ورزشکارانی است که ناگهان در سرعت بالا تغییر جهت می دهند یا ضربات تکراری با پا می زنند.
- آندومتریوز: زمانی که بافت رحمی در خارج رحم و درون حفره شکم به صورت پراکنده رشد می کند. این درد مرتبط با قاعدگی است و می تواند با درگیر کردن رباط های لگنی، باعث درد در این نواحی شود.
سندروم پیریفورمیس:
این بیماری ناشایع است و زمانی ایجاد می شود که عضله پیریفورمیس عصب سیاتیک را تحت فشار قرار دهد.
علائم معمولا با درد،مورمور شدن و بی حسی ناحیه باسن شروع می شود.درد می تواند شدید باشد و در محل عصب سیاتیک و دذ امتداد مسیر عصب پیش برود.درد بیمار با نشستن طولانی مدت یا رانندگی طولانی بدتر می شود.همچنین بالا رفتن از پله ها و فشار مستقیم روی عضله پیریفورمیس نیز باعث بدترشدن درد می شود.
بایذ این نکته را مد نظر داشت که علل عمده درد در محل عصب سیاتیک به علت سندروم پیریفورمیس نیست و مربوط به فتق دیسک های کمزی است.
درمان:
درمان این دردها شامل موارد زیر است:
- درمان اصلی دردهای کمربند لگنی، تقویت عضلات پایدار کننده لگن است. یکی از این موارد سیستم عضلانی موضعی شامل عضله عرضی شکم (ترانسورس ابدومینیس)، عضله مایل داخلی، مولتیفیدوس، عضلات کف لگن و دیافراگم است.
عضله عرضی شکم قبل از سایر عضلات فعال می شود و سبب افزایش فشار داخلی می گردد و نقش بسیارمهمی در حفظ ثبات کمر و لگن دارد. انقباض این عضله، شل شدگی مفصل ساکروایلیاک را کاهش می دهد. تقویت عضلات کف لگنی با ورزش های کگل نیز ثبات کمربند لگنی را افزایش می دهد.
- استراحت دو روزه در فاز حاد درد و تعدیل فعالیت ها
- فیزیوتراپی، کایروپراکتیک و منیپولاسیون (درمان دستی) جهت تنظی راستای مفصل ساکروایلیاک
- کشش عضله پیریفورمیس
- بلاک عصب سیاتیک و تزریق کورتیکواسترویید در نقاط تریگر عضله پیریفورمیس
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی و استامینوفن
- طب سوزنی
- ضد درد اپیوئیدی
- استفاده از لیزر پرتوان: معمولا استفاده از این روش به میزان ۶-۱۰ جلسه درمانی با فواصل یک روز در میان برای ترمیم رباط های آسیب دیده و کاهش التهاب مفصل لازم است.
- استفاده از شاک ویو: معمولا بین ۳-۶ جلسه شاک ویو با فواصل ۵ روز جهت بازسازی رباط های مفصلی و التیام درد مفصل لازم است.
- تزریق کورتیکواستروئید تحت هدایت سونوگرافی یا اشعه ایکس در مفصل و اطراف رباط های آسیب دیده
- تزریق محلول دکستروز پرولوتراپی ۲۰ درصد در مفصل و رباط های مفصل جهت ترمیم و بازسازی رباط های مفصلی. این درمان می تواند ۱-۳ نوبت به صورت هفتگی انجام شود.
- تزریق پلاسمای غنی از پلاکت و فاکتور های رشد در مفصل ساکروایلیاک و رباط های آسیب دیده ۲ نوبت با فواصل ۲ هفته ای
- تزریق پلاسمای اتولوگ(ارتوکین) داخل مفصل ساکروایلیاک جهت ترمیم غضروف مفصلی ۲ الی ۳ نوبت با فواصل ۵ روز
- بلاک اعصاب مفصل ساکر.ایلیاک و رادیوفرکوئنسی اعصاب ناحیه با لیزر
- نهایتا در صورت عدم بهبود درد با موارد فوق می توان از فیوژن (فیکس کردن) مفصل بهره برد. این درمان زمانی استفاده می شود که بیش از ۷۵ درصد درد با بلوک عصبی ناحیه ای کاهش یافته باشد.
- استفاده از آنتی بیوتیک برای درمان موارد عفونی
ویزیت در تهران
ویزیت در آبادان
ویزیت در بابل
ویزیت در بجنورد
ویزیت در بندرعباس
ویزیت در بیرجند
ویزیت در دماوند
ویزیت در زنجان
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.