مثانه نوروژنیک ( زمانی که آسیب اعصاب، باعث اختلال در عملکرد مثانه می شود)
در این نوشته دکتر عاطفه جوادی درمورد مثانه نوروژنیک یا مثانه عصبی، انواع بی اختیاری ادرار، اختلال عملکرد مثانه، مثانه بیش فعال، مثانه شل، تکرر ادرار و… توضیحاتی داده اند.
مثانه نوروژنیک چیست؟
بسیاری از مردم در سراسر دنیا از اختلال عملکرد مثانه رنج می برند. مثانه نوروژنیک (عصبی) عبارت است از عدم کنترل فرد بر عملکرد مثانه که بعلت اختلال در اعصاب محیطی، نخاع یا مغز روی داده باشد. این اختلال در بیماران مبتلا به MS ( مولتیپل اسکلروز)، پارکینسون و یا نقایص کانال عصبی (مانند اسپینا بیفیدا) و هم چنین بیماران مبتلا به سکته مغزی و یا ضایعات نخاعی دیده می شود.
افرادی با سابقه جراحی های بزرگ در ناحیه لگن و یا مبتلا به دیابت و یا سایر بیماری هایی که باعث آسیب اعصاب می شوند، نیز در معرض این اختلال می باشند.
آناتومی سیستم ادراری
مثانه و کلیه ها اجزای سیستم ادراری می باشند که باعث تولید، ذخیره و دفع ادرار می گردند. مثانه محل ذخیره ادرار می باشد که توسط عضلات لگن در محل خود یعنی قسمت پایین شکم قرار گرفته است. مثانه در زمانی که ادرار داخل آن نباشد، شل می باشد. هنگام پر شدن مثانه، پیام های عصبی در مغز باعث می شوند که فرد متوجه پر شدن مثانه شده و بتدریج احساس دفع پیدا کند.
سپس مغز دستور انقباض عضلات مثانه را می دهد و ادرار از طریق مجرای ادراری به بیرون می ریزد. پیرامون مجرای ادرار عضلاتی به نام اسفنگتر قرار دارند که با بسته نگه داشتن مجرا کمک می کنند تا قبل از رفتن به دستشویی، ادرار به بیرون نشت نکند و نریزد. این اسفنگترها هنگام انقباض مثانه جهت ادرار کردن باز می شوند.
نوشته های اخیر دکتر جوادی
علت اختلال عملکرد مثانه چیست؟
برای عملکرد طبیعی مثانه و ذخیره ادرار، نیاز به هماهنگی و کارکرد صحیح اعصاب و عضلات مثانه می باشد. اعصاب مثانه وظیفه انتقال پیام های عصبی بین مغز و عضلات کنترل کننده مثانه را به عهده دارند. در صورتی که اعصاب مثانه بعلت بیماری و یا ایجاد جراحات دچار آسیب گردند، عضلات قادر نخواهند بود در زمان مناسب منقبض و یا شل شوند.
در مبتلایان به مثانه نوروژنیک، اعصاب و عضلات مثانه به درستی با یکدیگر عمل نکرده و در نتیجه مثانه در زمان مناسب پر یا خالی نمی شود.
علایم و نشانه های مثانه نوروژنیک (عصبی) کدامند؟
علایم اختلال عملکرد مثانه در هر فرد متفاوت بوده و به نوع آسیب عصبی بستگی دارد:
مثانه بیش فعال
⦁ ممکن است عضلات مثانه بصورت “بیش فعال” دچار انقباضات بیش از حد نرمال شده و باعث احساس فوریت، ترس از نشت ادرار و ایجاد بی اختیاری قبل از رسیدن به دستشویی گردند . در “مثانه بیش فعال” (overactive bladder) فرد احساس نیاز فوری به دستشویی رفتن دارد که ممکن است دچار نشت چند قطره و یا مقدار بیشتری ادرار نیز گردد. علامت دیگر مثانه بیش فعال، تکرر ادرار یا دستشویی رفتن به دفعات زیاد (بیش از ۸ بار در شبانه روز) می باشد.
مثانه عصبی شل
⦁ گروه دیگری از افراد ممکن است دچار “مثانه عصبی شل” (underactive bladder) یا مثانه با انقباضات کم شوند، به این معنی که مثانه در زمان لازم دچار انقباض نشود. هم چنین ممکن است عضلات اسفنکتر که اطراف مجرای ادرار قرار گرفته اند به درستی عمل نکنند.
در افراد دچار مثانه شل حین ادرار کردن جریان ضعیفی از ادرار وجود داشته و قادر به تخلیه مثانه به طور کامل نخواهند بود که منجر به احساس تخلیه ناکافی و باقیماندن ادرار و یا حتی احتباس ادرار می شود.
⦁ گروه سوم بیماران ممکن است هر دو علامت ” مثانه بیش فعال” و ” مثانه شل” را داشته باشند. مبتلایان به MS ( مولتیپل اسکلروز) و سکته مغزی اغلب علایم هر دو گروه مثانه نوروژنیک را دارند. یعنی در فاز پر شدن مثانه انقباضات نابجا و بیش فعالی مثانه وجود دارد و در فاز ادرار کردن جریان ضعیف ادرار در اثر کاهش انقباض مثانه ایجاد می شود.
عفونت ادراری مکرر اغلب اولین علامت مبتلایان به مثانه نوروژنیک می باشد. هر دو گروه بیماران دچار اختلال عملکرد مثانه یعنی مبتلایان به “مثانه عصبی بیش فعال” و “مثانه عصبی شل” ، دچار عفونت های ادراری مکرر می گردند.
تشخیض بیماری
|
روش های درمانی اختلال عملکرد مثانه
اختلال عملکرد مثانه باعث بروز مشکلات متعددی در زندگی بیماران می شود. بسیاری افراد ممکن است از بیرون رفتن، انجام فعالیت های قبلی و یا رفتن به مسافرت اجتناب کنند و در نهایت دچار افسردگی، اضطراب و یا احساس تنهایی گردند. هم چنین در صورت بی اختیاری و یا نشت ادرار ممکن است ناراحتی و یا عفونت های پوستی ایجاد شوند.
در صورت درمان مناسب، بهبود چشمگیری در کیفیت زندگی افراد ایجاد می گردد. پزشک بر اساس موارد زیر درمان های اختصاصی و متناسب با هر فرد را انجام می دهد: سن بیمار، وضعیت سلامت و سابقه بیماری های قبلی، علت آسیب اعصاب، نوع و شدت علایم، تحمل و همکاری بیمار در مصرف داروها یا انجام پروسیجرها.
⦁ تغییر سبک زندگی:
برای بسیاری از بیمارانی که آسیب جدی اعصاب مثانه ندارند، قدم اول درمان شامل تغییر در سبک زندگی یا رفتار درمانی می باشد. به این صورت که با ایجاد برخی تغییرات در برنامه روزمره، علایم فرد کنترل می گردد. این تغییرات شامل موارد زیر می باشند:
⦁ ادرار کردن زمانبندی شده:
در گروهی از بیماران، دستشویی رفتن سر ساعت مشخص باعث کنترل علایم می گردد.
⦁ تعدیل رژیم غذایی:
کاهش وزن و محدود کردن مصرف مواد غذایی محرک مانند چای، قهوه، الکل، نوشابه، مرکبات و ادویه در بهبود علایم مبتلایان به اختلال عملکرد مثانه کمک کننده می باشند.
⦁ ادرار کردن در دو مرحله (Double Voiding):
در افرادی که تخلیه کامل مثانه ندارند، بهتر است در هر نوبت که به دستشویی می روند بعد از ادرار کردن، به مدت چند دقیقه صبر کرده و مجدد ادرار کنند.
⦁ انقباض های سریع عضلات کف لگن (Quick flicks) :
انجام انقباض های سریع (۵ تا ۱۰ بار) در عضلات کف لگن با ارسال پیام به مثانه باعث شل شدن و مهار انقباض های ناگهانی مثانه می گردد.
⦁ به تاخیر انداختن ادرار (Delayed voiding) :
در صورت وجود علایم مثانه “بیش فعال” ، می توان در ابتدا به مدت سی ثانیه تا چند دقیقه ادرار کردن را به تاخیر انداخت. بتدریج می توان این زمان را به چند ساعت افزایش داد.
در افراد مبتلا به “مثانه بیش فعال” ، در صورت بازآموزی عضلات مثانه می توان به بیماران کمک کرد مدت زمان بیشتری ادرار خود را نگه دارند. آموزش تمرین های کگل Kegel exercises) ( و انجام بیوفیدبک روش های غیر تهاجمی هستند که به بیماران کمک می کنند احساس فوریت ادرار کردن را به تعویق بیندازند.
⦁ داروها و سونداژ
در صورتی که رفتار درمانی و تغییر در سبک زندگی باعث بهبود علایم بیماران نشوند، استفاده از درمان های دارویی و سونداژ مثانه توصیه می گردد.
⦁ داروهای مورد استفاده در “مثانه بیش فعال” شامل داروهایی می باشند که باعث کاهش انقباض مثانه می شوند و به صورت خوراکی استفاده می گردند.
⦁ داروهای مورد استفاده در “مثانه شل” مواردی هستند که با تحریک اعصاب مثانه باعث افزایش انقباضات آن می گردند.
⦁ سونداژ مثانه
با استفاده از سوند می توان مثانه را به طور کامل تخلیه کرد. در “سونداژ دایمی مثانه” ، کاتتر (سوند) بطور دایم جهت تخلیه ادرار داخل مثانه قرار گرفته است در حالیکه در روش “سونداژ متناوب مثانه” (CIC) ، برای هر نوبت تخلیه ادرار و چندین بار در روز سوند تعبیه شده و سپس خارج می گردد. سونداژ متناوب در افراد با آسیب اعصاب یا سایر مشکلاتی که دچار اختلال در هماهنگی دست ها می باشند، دشوار می باشد.
⦁ سایر روش های درمانی:
در صورت عدم پاسخ به درمان های اشاره شده، پزشک متخصص بر حسب علایم و تشخیص هر بیمار، روش های درمانی دیگر مانند تزریق سم بوتولینوم (بوتاکس) به داخل مثانه، تحریک الکتریکی اعصاب (مانند ساکرال نورومدولیشن و یا تحریک پوستی عصب تیبیال) و یا روش های جراحی را پیشنهاد می دهد.
منابع :
www.urologyhealth.org
ویزیت در دماوند
دکتر عاطفه جوادی:
آدرس کلینیک :
- دماوند ، جیلارد ، بیمارستان سوم شعبان
درمانگاه طب فیزیکی و توانبخشی
روزهای یکشنبه، سه شنبه، چهارشنبه صبح
تلفن: ۶- ۰۲۱۷۶۳۱۹۷۸
- دماوند ، ابتدای خیابان روح افزاء، روبروی شهرداری ، بیمارستان حضرت فاطمه(س)
درمانگاه طب فیزیکی و توانبخشی
روزهای چهارشنبه بعدازظهر
تلفن: ۸-۰۲۱۷۶۳۲۸۶۸۶
ویزیت در آبادان
دکتر زینب بساق زاده:
- آبادان، خیابان امیری، فرعی سیزدهم، برج پزشکی متروپل، طبقه اول، واحد ۱۰۲
- تماس: ۰۹۳۳۹۴۸۷۷۷۰
ویزیت در بجنورد
دکتر روژین نیک رای:
- بجنورد، حد فاصل چهارراه امیریه و مخابرات، روبروی سینما قدس سابق، جنب داروخانه دکتر قراچورلو، ساختمان آراد، طبقه دوم
- تماس: ۰۹۰۱۶۴۵۸۹۱۶ / ۰۵۸۳۲۲۲۲۳۳۴
ویزیت در بندرعباس
دکتر مهسا عدیلی:
به زودی
ویزیت در بیرجند
دکتر مریم رحیمی:
آدرس مطب:
- بیرجند، خیابان شهدا، شهدا ۲، پلاک ۱۲، ساختمان پزشکان رضوان، طبقه دوم
- تماس: ۳۲۲۳۹۱۷۷ -۳۲۲۳۹۱۸۸ تلفن نوبت‌دهی ( ۸ صبح تا ۸ شب): ۰۹۳۷۵۶۱۰۳۰۹
آدرس کلینیک :
- بیرجند،خیابان طالقانی۹، کلینیک ویژه بیمارستان امام رضا، سالن شماره ۲
حضور: یکشنبه و سه‌شنبه از ساعت ۹ تا ۱۲:۳۰
و سالن شماره ۶؛ کلینیک پزشک خانواده پنجشنبه ساعت ۸:۳۰ تا ۱۱:۳۰
آدرس مرکز توانبخشی:
- بیرجند، میدان اول سجادشهر، کلینیک توانبخشی و فیزیوتراپی حکیم (ایثار)
حضور: شنبه‌ها ساعت ۹ تا ۱۱
ویزیت در تهران
دکتر لیلاباقرزاده:
به زودی
دکتر الهام لونی:
آدرس کلینیک:
تهران، قیطریه، خیابان شهید برادران سلیمانی، کوچه نعمتی، بیمارستان توانبخشی رفیده
روزهای کلینیک:
ویزیت بیماران: یکشنبه، سه شنبه
نوار عصب و عضله: شنبه، چهارشنبه
ساعت ۱۰-۱۲
نحوه نوبت گیری: مراجعه به سایت شفاداک www.shafadoc.ir
دکتر محمد رسول نظام آبادی:
آدرس کلینیک:
خیابان مطهری، خیابان فجر (جم)، کوچه نظری، ساختمان زهره، طبقه ۳، واحد ۱۰ ، مرکز الکتروفیزیولوژی زهره
۰۲۱۸۸۴۹۲۳۷۵-۰۲۱۸۸۴۹۲۵۶۲
دو شنبه و سه شنبه ها ساعت ۱۶:۳۰ الی ۲۰:۰۰
بزرگراه رسالت (شرق به غرب)، نرسیده به پل سید خندان، جنب بیمارستان قمر بنی هاشم، پلاک ۱۲، کلینیک فیزیوتراپی استقلال
۰۲۱۲۲۸۶۶۸۹۰
دو شنبه و چهارشنبه ها ساعت ۱۳:۳۰ الی ۱۵:۰۰
شهرک غرب، بلوار فرحزادی، خیابان تربیت معلم، کوچه گلبان، پلاک ۶، واحد ۵، کلینیک درد مداوا
۰۲۱۸۸۶۸۸۸۸۱
یکشنبه ها ساعت ۱۵:۰۰ الی ۲۰:۰۰
دکتر محمد احمدی دستگردی:
آدرس کلینیک:
تهران، شریعتی بالاتر از میرداماد کوچه زیبا پلاک ۵۸ طبقه ۳، کلینیک دکتر فائزی
۰۲۱۲۲۸۶۱۶۵۹
چهارشنبه ها ۵ تا ۷
نظر آباد کرج خیابان مطهری؛ ساختمان پزشکان شفا جنب مسجد الغدیر
۰۲۶۴۵۳۵۰۰۰۸-۰۲۶۴۵۳۵۸۵۳۵-۰۹۳۸۲۶۰۱۸۹۴
پنج شنبه ها ۴ تا ۷
تهران، شریعتی؛تقاطع ادیبی و کاج، یمارستان خانواده اتاق ۳۰
۰۲۱۷۷۶۰۳۰۷۶
شنبه تا چهارشنبه ۱.۵ تا ۳.۵
دکتر مهرناز تبریزی:
به زودی
ویزیت در زنجان
دکتر آزاده قاروی آهنگر:
آدرس مطب:
- زنجان، چهارراه سعدی، کوچه قلعه، ساختمان آفتاب، طبقه دوم، واحد هشت
- تماس: ۳۳۳۲۵۵۲۲-۰۹۹۲۳۳۷۳۶۴۴
آدرس کلینیک:
- زنجان، بلوار گاوازنگ، بیمارستان موسوی (دوشنبه ها و سه شنبه ها صبح ساعت ۹ تا ۱۲ )
- تماس: ۳۳۱۳۱۱۹۹، کد پزشک ۱۵۹
دکتر زهرا هاشمی:
آدرس کلینیک:
- زنجان، بلوار گاوازنگ، بیمارستان موسوی (شنبه ها و یکشنبه ها صبح ساعت ۹ تا ۱۲)
- زنجان، خیابان صفا، کلینیک ویژه تخصصی و فوق تخصصی شفیعیه (دوشنبه ها و سه شنبه ها عصر ساعت ۴ تا ۸)
- تلفن نوبت دهی:۰۲۴-۳۳۴۷۸۳۶۰ کد پزشک: ۲۳۱
- زنجان، جنب بیمارستان شهید بهشتی، کلینیک ویژه سهروردی (یکشنبه ها عصر ساعت ۵ تا ۷)
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.