دردهای آسیب عصبی بعد از زونا (نورالژی پست هرپتیک)
در این نوشته دکتر مهسا عدیلی در مورد زونا، درد های عصبی بعد از زونا، علایم دردهای عصبی بعد از زونا، نورالژی پس از زونا و انواع روش های درمانی توضیحاتی داده اند.
نورالژی یا دردهای عصبی بعد از زونا
نورالژی یا دردهای عصبی بعد از زونا، شایعترین عارضه زونا است. ویروس واریسلا زوستر باعث بیماری زونا می شود. افراد معمولاً در کودکی یا نوجوانی به این ویروس تحت عنوان بیماری آبله مرغان مبتلا می شوند. این ویروس می تواند در سلول های عصبی بدن خاموش باقی بماند و ده ها سال بعد دوباره فعال شود. با افزایش سن یا در صورت سرکوب سیستم ایمنی بدن به دنبال مصرف برخی داروها یا شیمی درمانی، ویروس می تواند دوباره فعال شود و باعث ایجاد زونا شود.
تقریباً ۱ میلیون مورد زونا سالانه در ایالات متحده اتفاق می افتد و از هر سه نفر یک نفر در طول زندگی خود به زونا مبتلا می شود. تاول‌های ناشی از زونا در مقایسه با تاول‌های آبله مرغان، درد بیشتر و خارش کمتری دارند. در ابتدا ممکن است احساس سوزش و یا خارش داشته باشید. بعد از چند روز جوش هایی در منطقه ظاهر می شوند که خیلی زود تبدیل به مجموعه‌ای از تاول‌های برجسته می‌شوند. تاول‌ها معمولاً ۲ تا ۳ هفته باقی می‌مانند.
تاثیر زونا بر روی فیبرهای عصبی
زونا بر روی فیبرهای عصبی تأثیر می گذارد و باعث درد سوزشی می شود که مدت ها پس از بین رفتن ضایعات پوستی و تاول ها ادامه دارد. در واقع انتقال درد از طریق فیبرهای آسیب دیده مختل می شود. پیام های درد به صورت اغراق آمیز منتقل می شوند و باعث دردی مزمن و اغلب طاقت فرسا می شوند که می تواند ماه ها یا حتی سال ها طول بکشد.
تخمین زده می شود که از هر ۵ بیمار مبتلا به زونا، ۱ نفر مبتلا به نورالژی بعد از زونا می شود. خطر نورالژی پس از زونا با افزایش سن به ویژه سنین بالای ۶۰ سال افزایش می یابد. هیچ درمانی برای دردهای عصبی بعد از زونا وجود ندارد و تمامی درمان ها فقط جهت کاهش علایم استفاده می شود. در اکثر افراد نورالژی پس از زونا با گذشت زمان بهبود می یابد.
علایم دردهای عصبی بعد از زونا چیست؟
علائم و نشانه های نورالژی پس از زونا به طور کلی محدود به ناحیه ای از پوست است که برای اولین بار در آن بیماری زونا شروع شده است. اغلب به صورت یک باندی دور تنه که معمولاً در یک طرف بدن شماست ظاهر می شود.
علائم و نشانه ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد: دردی که پس از بهبود ضایعات زونا سه ماه یا بیشتر طول بکشد. درد به صورت تیز سوزشی یا درد مبهم عمیق است.
- حساسیت به لمس سطحی: افراد مبتلا اغلب نمی توانند حتی تماس لباس را روی پوست آسیب دیده تحمل کنند (آلودینیا).
- خارش و بی حسی: به ندرت نورالژی پس از زونا می تواند خارش یا بی حسی ایجاد کند.
چه فاکتورهای خطری برای ایجاد نورالژی پس از زونا وجود دارند؟
در صورت ابتلا به بیماری زونا اگر شرایط زیر را داشته باشید در معرض خطر نورالژی پس از زونا هستید:
- سن: سن شما بیش از ۵۰ سال باشد.
- شدت زونا: شما ضایعات پوستی شدید و درد شدیدی داشته باشید.
- بیماری دیگر: شما یک بیماری مزمن مانند دیابت داشته باشید.
- محل زونا: شما روی صورت یا تنه خود ضایعات زونا داشته باشید.
پس از ظاهر شدن ضایعات پوستی، درمان ضد ویروسی زونا بعد از ۷۲ ساعت شروع شود.
تاخیر در شروع درمان ضد ویروسی
مراجعه به پزشک برای درد های عصبی پس از زونا
با دیدن اولین علامت زونا به پزشک مراجعه کنید. غالباً درد قبل از این که ضایعات پوستی را مشاهده کنید، شروع می شود. اگر در طی ۷۲ ساعت پس از بروز ضایعات پوستی زونا، شروع به مصرف داروهای ضد ویروسی کنید، خطر ابتلا به نورالژی پس از زونا کاهش می یابد.
نورالژی پس از زونا چگونه تشخیص داده می شود؟
متخصص طب فیزیکی و توانبخشی می تواند با گرفتن یک شرح حال کامل و معاینه دقیق و دیدن ضایعات بر روی پوست شما به تشخیص برسد. در اکثر موارد انجام هیچ تست آزمایشگاهی لازم نیست.
درد های عصبی پس از زونا چگونه درمان می شود؟
در واقع پیشگیری مهم ترین درمان است. شروع داروهای ضد ویروسی شامل آسیکلوویر خوراکی، والاسیکلوویر یا فامسیکلوویر در ۷۲ ساعت اول می تواند درد زونا در مرحله حاد، مدت زمان وجود ضایعات پوستی و احتمال بروز نورالژی را کم کند.
هیچ روش درمانی به تنهایی نمی تواند دردهای نورالژی پس از زونا را تسکین دهد. برای کاهش درد اغلب ترکیبی از درمانها لازم است.
درمان های موضعی درد های عصبی پس از زونا
درمان های موضعی که مورد تأیید سازمان غذا و داروی امریکا(FDA) برای درمان نورالژی پس از زونا است شامل لیدوکائین و کپسایسین است که به صورت چسب و کرم های موضعی موجود هستند.
- چسب های پوستی لیدوکائین: این چسب ها کوچک و باند مانند هستند که حاوی داروی موضعی لیدوکائین برای تسکین درد هستند. این چسب ها را می توان برش داد تا فقط در منطقه آسیب دیده قرار گیرد. مطالعات نشان داده است که چسب های لیدوکائین سبب کاهش درد و آلوداینیا و بهبود خواب و کیفیت زندگی بیماران می شود.
- چسب های پوستی کپسایسین: این چسب ها حاوی عصاره فلفل (کپسایسین) است که برای تسکین درد استفاده می شود. این چسب ها اگر با دوز پایین باشند (۰.۰۲۵٪ تا ۰.۰۷۵٪) توسط بیمار قابل استفاده است اما در دوز های بالا (۸%) فقط در مطب پزشک باید استفاده شود. پس از استفاده از داروی بی حس کننده در ناحیه آسیب دیده، این چسب ها استفاده می شوند. چسب ها باید ۶۰ تا ۹۰ دقیقه در موضع باشند. پس از استفاده از این چسب که حاوی غلظت بالای کپسایسین است، باید تحت نظارت باشید. یک بار مصرف این چسب ها در بعضی بیماران درد را تا سه ماه کاهش می دهد. در صورت مفید بودن هر سه ماه می تواند تکرار شود.
- کرم کپسایسین: کرم کپسایسین که حاوی عصاره ی فلفل قرمز است می تواند درد ناشی از نورالژی پس از زونا را تسکین دهد. کپسایسین می تواند باعث احساس سوزش شود و پوست شما را تحریک کند اما این عوارض جانبی معمولاً با گذشت زمان از بین می روند. از آنجا که کرم کپسایسین می تواند پوست شما را تحریک کند، از قرار دادن آن بر روی قسمت هایی از بدن که درگیر نیستند خودداری کنید. قبل از استفاده دستکش بپوشید.
درمان های خوراکی دردهای عصبی بعد از زونا
- داروهای ضد تشنج: برخی از داروهای ضد تشنج مثل جمله گاباپنتین و پرگابالین می توانند درد نورالژی پس از زونا را کاهش دهند. این داروها می توانند درد بیمار را کاهش دهند در نتیجه خواب و کیفیت زندگی آن را بهبود بخشند. سرگیجه و خواب آلودگی شایعترین عارضه ی این داروها هستند.
- داروهای ضد افسردگی: بعضی داروهای ضد افسردگی مانند نورتریپتیلین، آمی تریپتیلین، دولوکستین و ونلافاکسین می توانند درد نورالژی پس از زونا را کاهش دهند. البته دوز این داروها در درمان نورالژی پس از زونا کمتر از دوز این داروها در درمان افسردگی است.
- مخدرها: برخی از افراد ممکن است به داروهای ضد درد قوی تر مانند ترامادول، اکسی کدون یا مورفین نیاز داشته باشند. با این حال دستورالعمل های اخیر CDC پزشکان را ترغیب می کند که برای درد هایی به غیر از دردهای مرتبط با سرطان، مانند درد نورالژی پس از زونا، درمان هایی غیر از ترکیبات مخدر را در نظر بگیرند. این امر به دلیل افزایش خطر اعتیاد در برخی افراد با استفاده از ترکیبات مخدر است. در صورت تجویز مخدرها بیماران باید تحت نظر باشند، در کمترین دوز ممکن استفاده شوند و فقط در شرایطی که سایر داروها اثر نکرده اند، استفاده شوند.
چندین دستورالعمل برای درمان نورالژی وجود دارد که بیشتر آنها لیدوکائین موضعی، داروهای ضد افسردگی و گاباپنتین یا پرگابالین را به عنوان درمان خط اول در نظر می گیرند. ترکیب پرگابالین و دولوکستین در درمان بسیار موثر بوده است. کپسایسین موضعی، ترامادول و سایر مخدرها درمان خط دوم و یا سوم هستند.
اقدامات توانبخشی برای دردهای عصبی بعد از زونا
- درمان های حساسیت زدایی شامل تماس متناوب با سرما و گرما، لرزش و ضربه های مکرر خفیف به منطقه درگیر می تواند کمک کننده باشد.
- تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS)که الکترودهایی در مناطقی که درگیر هستند، گذاشته می شوند. این الکترود ها ایمپالس الکتریکی کوچکی منتشر می کنند. بهتر است با حداکثر شدتی که برای بیمار آزار دهنده نیست، استفاده شود. در برخی از افراد TENS می تواند درد را تسکین دهد.
تزریق برای بیمار هایی با عارضه درد های عصبی پس از زونا
- تزریق سم بوتولونیوم (بوتاکس) زیر جلدی در بیمارانی که به درمان های معمول پاسخ نداده اند می تواند سبب تسکین درد و بهبود کیفیت خواب شود و در نتیجه میزان مصرف داروهای مخدر را کاهش دهد.
- بلوک اعصاب سمپاتیک می تواند به کاهش درد بیماران کمک کند.
- تزریق اپیدورال و یا اینتراتکال کورتیکواسترویید (کورتون) در کاهش درد نورالژی پس از زونا موثر است.
- بلوک اعصاب بین دنده ایی و کارگذاری محرک نخاعی برای مهار انتقال درد نیز می تواند موثر باشد.
البته این تزریقات فقط در موارد مقاوم به درمان های اولیه و طبق صلاحدید پزشک متخصص انجام می شود.
نورالژی پس از زونا چه عوارضی دارد؟
بسته به اینکه نورالژی پس از زونا چه مدت طول بکشد و چقدر دردناک باشد می تواند سبب بروز علایم دیگر در بیمار شود که با دردهای مزمن همراه است. این علایم شامل اختلال در خلق و خو، افسردگی، خستگی، اختلال خواب، کمبود اشتها و اختلال تمرکز است. بیماران مبتلا به نورالژی پس از زونا کاهش کیفیت زندگی و اختلال در فعالیتهای زندگی روزمره را ذکر می کنند.
ویزیت در بندرعباس
ویزیت در آبادان
ویزیت در بجنورد
ویزیت در بیرجند
ویزیت در تهران
ویزیت در دماوند
ویزیت در زنجان
سلام وقت بخیر الان سه ماهی پدرم درگیر زونا س هم اون خسته شده هم ما.دردشدیدی قبل ازعلایم زونا روی کتف ودستشون داشتن کاملا بی اشتها وضعیف وعصبی شده.با اینکه به تریاک اعتیاد دارن اما مسکن دردهای نیست.گاپانتین دکتر تجویز کرد به خاطر معده دردش نخورد.دانه ها داشت خوب میشد که الان دوباره زده.کی تموم میشه این بیماری کوفتی.وچه باید کرد؟دیگه نه دکتر میاد ونه دارو میخوره.البته معده اش هم باخوردن دارو بدتر درد میگیره
سلام پدرمن سه ماهی هست که مبتلا شدن.درد بسیار شدیدی قبل از علائم زونا روی کتف ودستشون داشتن که هنوز بعدازسه ماه ادامه داره.دانه ها کم شد ولی الان دوباره زده.گاپانتین دکترتجویز کرد که به علت معده درد مصرف نکردن.بی خوابی ودرد امانش رو بریده.با اینکه به تریاک اعتیاد دارن.دردش ساکت نمیشه.خیلی هم ضعیف وبداخلاقویه جورایی افسرده شده.دیگه نه دکتر میاد ونه داروهاش رو درست میخوره.خیلی نگرانشم.محیط خونه خیلی متشنج شده
تشکر
عالی است
عالی بود