توانبخشی سکته مغزی

توانبخشی سکته مغزی

امروزه سکته مغزی یکی از شایعترین علل ناتوانی بشمار می‌رود. بیشتر مبتلایان به سکته مغزی بعد از مرحله‌ی حاد زنده می‌مانند و این درحالی است که در حدود نصف این افراد به طور دائم از ناتوانی و معلولیت فیزیکی رنج خواهند برد. به دنبال بهبود روش‌های تشخیصی و مراقبت‌های درمانی، میزان سکته مغزیؚ منجر به مرگ کاهش یافته و امید به زنده ماندن و متوسط طول عمر بیماران بیشتر شده است.

بنابراین شیوع بیماران زنده مانده به دنبال سکته مغزی که به ناتوانی‌های حرکتی و شناختی مبتلا هستند رو به گسترش می‌باشد.

نقش بازتوانی سکته مغزی

توانبخشی نقش مهمی در بهبودی پس از سکته مغزی دارد. هدف از توانبخشی، کمک به ایجاد مهارت‌هایی است که به دنبال سکته مغزی از بین رفته است. توانبخشی به دنبال سکته‌ مغزی به بازیابی استقلال و بهبود کیفیت زندگی کمک می‌کند.
شدت عوارض سکته مغزی و میزان توانایی هر فرد برای بهبودی به طور گسترده متفاوت است. ثابت شده که افرادی که در یک برنامه توانبخشی متمرکز شرکت می‌کنند، عملکرد بهتری نسبت به دیگران خواهند داشت.
با توجه به شيوع اين بيماري و ميزان ناتواني افراد پس از آن، مطالعات قوي و فراواني انجام شده كه بيانگراين است كه توانبخشي پس از سكته مغزي بر پيامدهايي همچون افزايش شاخص فعاليتهاي روزانه و نيز كاهش ميزان ناتواني و كاهش ميزان مرگ ومير اثر بخش مي باشد، لذا امروزه توانبخشي اين گروه از بيماران مورد توجه ويژه قرار گرفته است.

سکته مغزی حاد

اجزای مختلف توانبخشی سکته مغزی چیست؟

رویکردهای زیادی برای توانبخشی سکته مغزی وجود دارد. بسته به اینکه سکته مغزی چه قسمتی از بدن و یا چه نوع توانایی را تحت‌ تاثیر قرار داده، برنامه‌ی توان‌ بخشی متفاوت خواهد بود.
توانبخشی برای فعالیت‌های فیزیکی:
تمرین‌های مربوط به مهارت‌های حرکتی: این تمرین‌ها به بهبود قدرت و هماهنگی عضلات کمک می‌کنند. در صورت نیاز، درمان برای بهبود وتقویت بلع نیز انجام می‌شود.
آموزش تحرک و جابجایی: که شامل فعالیت‌هایی مانند جابجایی در رختخواب، تغییر مکان از تخت به صندلی، بلند شدن از صندلی و راه رفتن بیمار می‌باشد. همچنین نحوه‌ی استفاده از وسایل کمکی برای تسهیل حرکت فرد مانند واکر، عصا، ویلچر و یا بریس در ناحیه مچ پا آموزش داده می‌شود. بریس باعث افزایش پایداری مچ پا در هنگام راه رفتن می‌شود.
درمان با القای محدودیت(constraint-induced therapy) : در این روش حرکت اندام سالم محدود می شود (مثلا دست سالم با استفاده از بانداژ به بدن فیکس می شود) و بیمار تلاش می‌کند از اندام درگیر استفاده کند. این روش به بهبود عملکرد اندام درگیر کمک می‌کند.
تمرین‌های مربوط به بهبود دامنه‌ی حرکت: ورزش‌ها و درمان‌های خاص می‌توانند سفتی (اسپاستیسیته) عضلات را کاهش دهند و به افزایش دامنه‌ی حرکت مفاصل کمک کنند.

توانبخشی برای فعالیت‌های فیزیکی به کمک فناوری:

تحریک الکتریکی عملکردی(FES): در این روش با استفاده از نیروی الکتریسیته، عضلات ضعیف منقبض می‌شوند. تحریک الکتریکی ممکن است به آموزش مجدد ماهیچه‌ها کمک کند.
تکنولوژی روباتیک: تجهیزات روباتیک می‌توانند با انجام حرکات تکراری، به اندام‌های درگیر کمک ‌کنند تا قدرت و عملکرد خود را به دست آورند.
تکنولوژی‌Wireless : پایش فعالیت‌های بیمار با استفاده از این تجهیزات می‌تواند به بهبود وافزایش فعالیت پس از سکته مغزی کمک کند.
تکنولوژی واقعیت مجازی: استفاده از بازی‌های ویدیویی و دیگر درمان‌های مبتنی بر کامپیوتر باعث تعامل بیمار در یک محیط شبیه سازی شده و هماهنگ می‌شود.

توانبخشی ادراکی و شناختی:

درمان اختلالات شناختی: کاردرمانی و گفتار‌درمانی به بازیابی توانایی‌های شناختی از دست رفته مانند حافظه، پردازش، حل مساله، مهارت‌های اجتماعی، و قضاوت کمک می‌کند.
درمان اختلالات ارتباطی: گفتار‌درمانی باعث بهبود اختلال تکلم، نوشتن و درک مطلب می‌شود.
ارزیابی و درمان وضعیت روانی: وضعیت روانی و عاطفی بیمار بررسی شده و در صورت لزوم از مشاوره و یا گروه درمانی برای بهبود مشکلات فرد استفاده می‌شود.
دارو: در صورت لزوم برا ی درمان افسردگی، بی‌قراری و یا مشکلات حرکتی بیمار تحت نظر پزشک دارو تجویز می‌شود.

توانبخشی چه زمانی آغاز می‌شود؟

هرچه زودتر توانبخشی آغاز شود، احتمال بیشتری وجود دارد که توانایی‌ها و مهارت‌های از دست رفته بهبود پیدا کند.
با این حال، اولویت‌های فوری در فاز حاد سکته مغزی عبارتند از:
تثبیت وضعیت بالینی بیمار
کنترل شرایط تهدید کننده‌ی حیات
جلوگیری از سکته مجدد
محدود کردن عوارض ناشی از سکته مغزی
معمولا توانبخشی بعد از گذشت ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از سکته مغزی و در زمانی که بیمار همچنان بستری می‌باشد، آغاز می‌گردد.