سکته ی مغزی حاد
سکته ی مغزی حاد
سکته ی مغزی حاد زمانی رخ می‌دهد که خون رسانی به بخشی از مغز قطع شود و یا کاهش یابد.
در این حالت، اکسیژن و مواد غذایی به بافت مغز نمی رسد و در نهایت سلول‌های مغز در عرض چند دقیقه می‌میرند .
سکته‌ی مغزی حاد یک اورژانس پزشکی است و درمان فوری آن، حیاتی است.
اقدامات اولیه می‌تواند آسیب مغزی وعوارض دیگر را کاهش دهد .
خوشبختانه درحال حاضر نسبت به گذشته، تعداد کمتری از بیماران در نتیجه ی سکته‌ی مغزی حاد می‌میرند.
درمان‌های موثر همچنین می‌توانند به جلوگیری ازنقایص و ناتوانی های ناشی از سکته کمک کنند.
علائم سکته‌ی مغزی
در صورت بروز سکته‌ی مغزی در شما و یا اطرافیان، به زمان دقیق شروع علائم توجه کنید
زیرا برخی از گزینه‌های درمانی در فاصله‌ی زمانی کمی از شروع حمله موثر هستند.
علائم شایع سکته‌ی مغزی عبارتند از:
- مشکل درصحبت کردن و یا درک آنچه دیگران می‌گویند: بیمار ممکن است دچار احساس گیجی شود،
نتواند درست صحبت کند و متوجه صحبت اطرافیان نشود. - فلج و یا بی‌حسی صورت ، بازو و یا پا : ممکن است بی حسی، ضعف و یا فلج ناگهانی در صورت ، دست و یا پا ایجاد شود.
این علائم اغلب یک طرف بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
سعی کنید دست‌هایتان را همزمان روی سر خود بالا ببرید.
اگر یک دست شروع به سقوط کند، ممکن است سکته کرده باشید.
همچنین هنگام لبخند زدن ممکن است گوشه لب در یک سمت کج شود. - اختلال بینایی در یک یا هر دو چشم: شامل تاری دید و دوبینی ناگهانی یا از بین رفتن بخشی از میدان دید.
- سردرد: سردرد ناگهانی و شدید که ممکن است با استفراغ ، گیجی و یا کاهش هوشیاری همراه باشد.
- اختلال در راه رفتن: شامل تلو‌تلو خوردن و از دست دادن تعادل.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنید
اگر متوجه هر یک از علائم سکته‌ی مغزی در خود و یا اطرافیان شدید حتی اگر علائم موقت باشند یا به طور کامل ناپدید شوند،
سریعا به مراکز پزشکی مراجعه کنید. ” سریع =FAST “ فکر کنید و موارد زیر را انجام دهید:
- صورت (Face): از بیمار بخواهید که لبخند بزند. آیا یک سمت صورت کج می شود؟
- بازو (Arm): از بیمار بخواهید هر دو دستش را بلند کند. آیا یک دست به سمت پایین میفتد؟ یا یک بازو قادر به بالا رفتن نیست؟
- صحبت کردن (Speech): از بیمار بخواهید که یک جمله ساده را تکرار کند. آیا گفتار او نامفهوم یا عجیب است؟
- زمان (Time): اگر این علایم را در فرد مشاهده کردید زمان را از دست ندهید و فورا با اورژانس تماس بگیرید.
با ۱۱۵ تماس بگیرید. منتظر نشوید تا ببینند آیا علائم قطع می‌شوند یا نه.
هر یک دقیقه از زمان برای درمان سریعتر سکته‌ی مغزی ارزشمند است.
هر چه درمان با تاخیر بیشتری از شروع علائم انجام شود، پتانسیل آسیب مغزی و ناتوانی بیشتر خواهد بود.
علل ایجاد سکته ی مغزی حاد
- دو علت اصلی سکته‌ی مغزی وجود دارد : انسداد یک شریان (سکته‌ی مغزی ایسکمیک) یا نشت و پاره شدن یک رگ خونی (سکته‌ی مغزی هموراژیک).
برخی افراد ممکن است تنها یک اختلال موقت در جریان خون به مغز داشته باشند
که به عنوان یک حمله ایسکمی گذرا (TIA) شناخته می‌شود. - سکته مغزی ایسکمیک(ناشی از ایجاد لخته): این نوع شایع‌ترین نوع سکته است و زمانی اتفاق می‌افتد
که انسداد یا تنگی یکی از شریان‌های مغز، باعث کاهش شدید جریان خون مغز (ایسکمی) شود.
انسداد یا تنگی شریان‌ها می‌تواند ناشی از پلاک‌های چربی و یا ایجاد لخته در عروق باشد.
برخی تحقیقات اولیه نشان می‌دهد که ابتلا به عفونت covid-19 ممکن است علت احتمالی وقوع سکته‌ی مغزی ایسکمیک باشد
اما تحقیقات بیشتری دراین زمینه مورد نیاز است.
سکته مغزی هموراژیک (ناشی از پاره شدن عروق مغز)
سکته‌ی مغزی هموراژیک به دنبال نشت یا پاره شدن یک رگ خونی در مغز ایجاد می‌شود.
خونریزی مغزی می‌تواند ثانویه به شرایطی باشد که بر رگ‌های خونی تاثیر می‌گذارد.
عوامل مرتبط با سکته‌ی مغزی هموراژیک عبارتند از:
- فشار خون بالا
- استفاده‌ی زیاد از داروهای رقیق کننده‌ی خون
- ایجاد برآمدگی در بخش‌های ضعیف دیواره‌ی عروق (آنوریسم)
- تروما (مانند یک تصادف خودرو)
- سکته‌ی مغزی ایسکمیک که به طور ثانویه منجر به خونریزی شود
حمله ایسکمی گذرا(TIA)
حمله ایسکمی گذرا (که گاهی به عنوان یک سکته‌ی مغزی کوچک شناخته می‌شود)
شامل یک دوره موقت از علایمی است که در سکته‌ی مغزی دیده می‌شوند.
حمله ایسکمی گذرا باعث آسیب دائمی نمی‌شود و معمولا براثر کاهش موقتی در تامین خون به بخشی از مغز ایجاد می‌شود که ممکن است
کمتر از پنج دقیقه طول بکشد. همانند سکته‌ی مغزی ایسکمیک،
TIA زمانی رخ می‌دهد که یک لخته باعث کاهش جریان خون به بخشی از مغز شود.
حتی اگر علائم شما برطرف شده و فکر می‌کنید که دچار یک حمله ایسکمی گذرا شده اید
سریعا به پزشک و مراکز درمانی مراجعه کنید. حمله ایسکمی گذرا به این معنی است
که یکی از شریان‌های مغز دچار تنگی و انسداد نسبی شده است و به منزله‌ی یک زنگ خطر برای ابتلا به سکته ی مغزی کامل می‌باشد.
عوامل خطر سکته مغزی
عوامل زیادی می‌توانند باعث افزایش خطر سکته‌ی مغزی شوند.
عوامل خطری که به طور بالقوه قابل درمان هستند عبارتند از:
عوامل خطر مربوط به سبک زندگی
- اضافه وزن یا چاقی
- بی تحرکی
- نوشیدن زیاد الکل
- سیگار کشیدن یا زندگی در کنار فرد سیگاری
- استفاده از داروهای غیر مجاز مانند کوکائین و متامفتامین
عوامل خطر پزشکی
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- دیابت
- آپنه‌ی انسدادی خواب
- بیماری‌های قلبی عروقی از جمله نارسایی قلبی، عفونت دریچه‌های قلب و یا ضربان قلب غیرطبیعی مانند فیبریلاسیون دهلیزی
- سابقه شخصی یا خانوادگی سکته مغزی، حمله قلبی یا حمله ی ایسکمی گذرا
- ابتلا به عفونت covid-19
عوامل دیگری که با ریسک بالای سکته مغزی در ارتباط هستند عبارتند از
- سن: افراد با سن ۵۵ سال یا بیشتر نسبت به افراد جوان خطر بالاتری دارند.
- نژاد: آمریکایی‌های آفریقایی تبار خطر بیشتری نسبت به افراد نژادهای دیگر دارند.
- جنس: مردان بیشتر از زنان در معرض خطر سکته‌ی مغزی قرار دارند.
معمولا زنان در سن بالاتری نسبت به مردان دچار سکته‌ی مغزی می شوند
واحتمال مرگ به دنبال سکته‌ی مغزی در آن‌ها بیشتر از مردان است. - هورمون‌ها: استفاده از قرص‌های پیشگیری از بارداری یا درمان‌های هورمونی شامل استروژن، ریسک سکته را افزایش می‌دهند.
عوارض سکته مغزی
بسته به این که چه مدت مغز فاقد جریان خون است و چه بخشی از آن تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد،
سکته‌ی مغزی می‌تواند منجر به ناتوانی‌های موقت یا دائمی شود.
عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- فلج و یا ضعف عضلانی: ممکن است یک سمت بدن و یا تنها عضلاتی در صورت و یا دست یک سمت فلج و یا ضعیف شود.
- اختلال در حرف زدن یا بلعیدن: سکته‌ی مغزی ممکن است کنترل عضلات در دهان و حلق را مختل کند
و بر توانایی فرد در صحبت کردن، بلعیدن و غذا خوردن تاثیر بگذارد.
همچنین ممکن است باعث ایجاد مشکل در صحبت کردن یا درک گفتار دیگران و حتی خواندن یا نوشتن شود. - اختلال حافظه یا تفکر: بسیاری از افراد به دنبال سکته‌ی مغزی از دست دادن حافظه را تجربه کرده‌اند.
برخی ممکن است در تفکر، استدلال، قضاوت و درک مفاهیم مشکل داشته باشند. - مشکلات عاطفی: مانند مشکل در کنترل احساسات و یا ایجاد افسردگی.
- درد: ممکن است درد ، بی‌حسی، احساس گز گز و یا دیگر احساسات غیر معمول در بخش‌هایی از بدن که تحت تاثیر سکته قرار گرفته‌اند رخ دهد.
برای مثال اگر سکته‌ی مغزی بازوی چپ شما را درگیر کرده باشد،
ممکن است احساس سوزش ناراحت‌کننده‌ای در این بازو داشته باشید. - تغییر در رفتار و توانایی مراقبت از خود: افرادی که سکته کرده‌اند ممکن است ناتوان‌تر شوند .
آن‌ها ممکن است برای انجام کارهای شخصی و روزانه به کمک دیگران نیاز داشته باشند.
پیشگیری از سکته ی مغزی حاد
دانستن فاکتورهای خطر سکته‌ی مغزی، پیروی از توصیه‌های پزشکان و اتخاذ سبک زندگی سالم بهترین گام‌هایی هستند
که می‌توانید برای جلوگیری از سکته‌ی مغزی بردارید. اگر سابقه‌ی سکته‌ی مغزی یا حمله‌ی ایسکمی گذرا ( TIA ) داشته باشید،
این اقدامات به جلوگیری از سکته‌ی مجدد کمک می‌کند.
بسیاری از استراتژی‌های پیشگیری از سکته‌ی مغزی همان استراتژی‌های پیشگیری از بیماری‌های قلبی هستند.
به طور کلی، توصیه‌های سبک زندگی سالم شامل موارد زیر می‌شود:
- کنترل فشار خون بالا: کنترل فشار خون یکی از مهم‌ترین موارد برای کاهش خطر سکته‌ی مغزی می‌باشد.
در صورت سابقه‌ی قبلی سکته‌ی مغزی، کاهش فشار خون می‌تواند به جلوگیری از سکته‌ی مجدد کمک کند.
تغییر سبک زندگی سالم و داروها اغلب برای درمان فشار خون بالا مورد استفاده قرار می‌گیرند. - مقدار کلسترول و چربی اشباع‌شده را در رژیم غذایی خود کاهش دهید: خوردن کلسترول و چربی کمتر، به ویژه چربی اشباع‌شده و چربی‌های ترانس، باعث کاهش تجمع چربی در شریان‌ها می‌شود. اگر نمی‌توانید کلسترول خود را از طریق تغییرات رژیم کنترل کنید، پزشک ممکن است داروهای کاهش‌دهنده کلسترول تجویز کند.
- ترک مصرف دخانیات: سیگار کشیدن خطر سکته برای سیگاری‌ها و غیر سیگاری‌های در معرض دود دست‌دوم را افزایش می‌دهد.
ترک سیگار باعث کاهش خطر سکته‌ی مغزی می‌شود. - کنترل دیابت: رژیم غذایی، ورزش و کاهش وزن به کنترل قند خون در یک محدوده سالم کمک می‌کند.
اگر تغییر سبک زندگی قادر به کنترل دیابت نباشد، باید تحت نظر پزشک داروهای کاهش دهنده‌ی قند خون مصرف کنید. - کنترل وزن: اضافه‌وزن باعث تشدید عوامل خطر سکته‌ی مغزی مانند فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی-عروقی و دیابت می‌شود.
- استفاده از میوه‌ها و سبزیجات در رژیم غذایی: رژیم غذایی روزانه با مصرف کافی میوه یا سبزیجات می‌تواند خطر سکته را کاهش دهد.
رژیم غذایی مدیترانه‌ای، که بر روغن زیتون، میوه، آجیل، سبزیجات و غلات کامل تاکید دارد، ممکن است مفید باشد. -
ورزش:
ورزش هوازی خطر سکته‌ی مغزی را از راه‌های مختلف کاهش می‌دهد. ورزش به کنترل فشار خون کمک می کند،
سطح کلسترول خوب را بالا می‌برد و سلامت کلی رگ‌های خونی و قلب را بهبود می‌بخشد.
هم چنین به کاهش وزن، کنترل دیابت و کاهش استرس کمک می‌کند.
حداقل میزان توصیه شده برای ورزش، ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی متوسط – مانند پیاده‌روی، شنا یا دوچرخه‌سواری – در بیشتر روزهای هفته می باشد. - کاهش مصرف نوشیدنی‌های الکلی: مصرف زیاد الکل احتمال فشار خون بالا، سکته‌ی مغزی ایسکمیک و هموراژیک را افزایش می‌دهد.
الکل همچنین ممکن است با دیگر داروهایی که مصرف می‌کنید تداخل داشته باشد. - درمان آپنه‌ی انسدادی خواب: در آپنه‌ی انسدادی خواب، تنفس به مدت کوتاهی در طول خواب متوقف می‌شود.
در صورت وجود نشانه های آپنه‌ی انسدادی خواب، پزشک با انجام تست بررسی خواب به تشخیص قطعی می‌رسد.
درمان شامل وسیله‌ای است که در هنگام خواب از طریق ماسک، فشار مجاری تنفسی را مثبت نگه می‌دارد و مانع از وقفه‌ی تنفس می‌شود. - عدم مصرف داروها و مواد غیر مجاز: برخی داروهای غیرمجاز مانند کوکائین و متامفتامین با سکته‌ی مغزی ایسکمیک و حملات ایسکمی گذرا (TIA) مرتبط هستند.
استفاده از داروها برای پیشگیری از سکته ی مغزی حاد
در صورت سابقه‌ی قبلی سکته‌ی مغزی یا حملات ایسکمی گذرا(TIA) و یا در افرادی که در معرض خطر برای سکته‌ی مغزی هستند
ممکن است توسط پزشک داروهایی برای پیشگیری از ایجاد لخته و یا خونریزی در عروق مغز تجویز شود.
مصرف این داروها باید تحت نظارت پزشک باشد و از مصرف خودسرانه‌ی دارو اجتناب شود.
در پایان، مجددا تاکید می‌شود در صورت بروز علائم سکته‌ی مغزی در خود و یا اطرافیانتان، هرچه سریعتر به مراکز درمانی مراجعه کنید.
زیرا درمان سریع در سه ساعت ابتدایی شروع علائم نقش زیادی در بهبود علائم و کاهش ناتوانی های بعدی دارد.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.