اصول کلی آب‌درمانی در کمردرد و مشکلات ستون فقرات کمری

آب درمانی در درمان کمردرد مزمن

لازم است به این موضوع اشاره کنیم که مدت زمان و نحوه صحیح آب درمانی در استخر یا وان حمام یا هر مکان دیگری بسته به شرایط جسمی طرف تغییر میکند که یکی از این موارد وجود کمردرد مزمن در شما می باشد.

کمردرد مزمن یک بیماری بسیار شایع است که میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. همچنین یکی از علل اصلی ناتوانی است. کمردرد مزمن به دردی اطلاق می‌شود که بیش از سه ماه ادامه یابد.

طبقه‌بندی کمردرد بر اساس مدت زمان

کمردرد حاد: ۶ هفته یا کمتر

کمردرد تحت حاد: ۷-۱۲ هفته

کمردرد مزمن: بیش از ۱۲ هفته

کمردرد تقریباً ۷.۵٪ از جمعیت جهان (۵۷۷.۰ میلیون نفر) را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، ۵-۱۰٪ از تمام بیماران کمردرد به کمردرد مزمن مبتلا می‌شوند.

کمردرد مزمن می‌تواند با اختلال عملکرد عضلات بر ساختار آنها تأثیر بگذارد. عملکرد عضلانی به دلیل درد می‌تواند ساختار عضلانی را تغییر دهد و باعث کاهش مقطع عضلانی و افزایش نفوذ چربی در عضلات شود. مهار عصبی ثانویه به درد، فعالیت عضلات کمر را کاهش می‌دهد تا از آسیب بافتی جلوگیری کند و منجر به  آتروفی (کوچک‌شدن) عضله شود.

در یک مرور سیستماتیک اخیر که در سال ۲۰۲۱ منتشر شد (۲۵ مطالعه)، گزارش شد که شدت درد بالا، حمل بارهای سنگین در محل کار، وزن بیشتر بدن و افسردگی شایع‌ترین عوامل خطر برای کمردرد مزمن هستند. اضطراب و محدودیت عملکردی در طول دوره حاد کمردرد، سیگارکشیدن و به‌ویژه کار فیزیکی همراه با درد نیز  باعث مزمن شدن  کمردرد می‌شود.

مطالعات بسیاری اثربخشی آب‌درمانی در درمان کمردرد مزمن را تأیید کرده‌اند و نیز بسیاری از مطالعات ثابت کرده‌اند که آب‌درمانی در مرحله حاد کمردرد می‌تواند از مزمن شدن کمردرد جلوگیری کند و باعث کوتاه‌شدن دوره درمان شود.

در یک کارآزمایی کنترل تصادفی توسط دوندار و همکاران، ۶۵ بیمار مبتلا به کمردرد مزمن را ارزیابی کردند. به آنها تمرینات آبی یا زمینی به طور تصادفی اختصاص داده شد. پس از ۴ هفته، هر دو گروه در تمام معیارهای پیامد در مقایسه با پایه بهبود یافتند. اما گروه ورزش در آب به طور قابل‌توجهی در پرسش‌نامه ناتوانی کمردرد و عملکرد فیزیکی بهبود بیشتری داشتند.

یک بررسی سیستماتیک که در مجموع ۷ کارآزمایی در آن گنجانده شد، نشان داد که آب‌درمانی منجر به بهبود قابل‌توجهی در عملکرد (شاخص ناتوانی Oswestry) بیماران با کمردرد می‌شود.

استخر آب درمانی

مدت‌زمان آب درمانی کمر درد چقدر است؟

تعداد جلسات در هفته

چند مطالعه وجود دارد که به تأثیر فرکانس‌های مختلف برای آب‌درمانی می‌پردازد. برای مثال، Baena-Baeato و همکاران اثر آب‌درمانی ۲ یا ۳ بار در هفته را برای بیماران کمردرد مزمن در یک دوره ۸ هفته‌ای مقایسه کرده‌اند. نتایج نشان داد که هر دو گروه در مقایسه با گروه کنترل (گروه که آب‌درمانی انجام نداده‌اند) بهبود قابل‌توجهی در کمردرد و ناتوانی داشتند. بااین‌حال، گروه ۳ بار در هفته در مقایسه با گروه ۲ بار در هفته، بهبود قابل‌توجهی با  کاهش درد در خم‌شدن و ناتوانی نشان دادند.

طول جلسه و محتوای جلسه

در یک مرور سیستماتیک، ۱۳ مطالعه مرور شد و اکثریت از مداخلات آب‌درمانی در محدوده ۴۵-۶۰ دقیقه استفاده کردند. جلسات آب‌درمانی شامل گرم‌کردن، تمرینات قدرت عضلانی، تمرینات هوازی و تمرینات خنک‌کننده با کار بر روی انعطاف‌پذیری بود. این مرور سیستماتیک به این نتیجه رسید که آب‌درمانی درد، ناتوانی و کیفیت زندگی را بهبود می‌بخشد.

آب درمانی راه رفتن در آب

در نتیجه این مطالعات می‌توان نتیجه گرفت که نسخه بهینه آب‌درمانی برای بیماران مزمن کمر باید ۲ یا ۳ بار در هفته به مدت ۶۰ دقیقه باشد. این جلسات باید شامل ترکیبی از تمرینات هوازی و مقاومتی و همچنین گرم‌کردن و سردکردن بدن باشد.

مزایای توان‌بخشی آب‌درمانی برای فتق دیسک

به‌طورکلی، علائم فتق دیسک می‌تواند متفاوت باشد، افراد ممکن است درد شدیدی را احساس کنند یا هیچ تغییر ظاهری نداشته باشند. بااین‌حال، فتق دیسک اوقات منجر به درد مزمن، ضعف عضلانی یا  فشار به ریشه‌های عصب می‌شود که می‌تواند از فعالیت‌های روزانه افرادی که از این بیماری رنج می‌برند، جلوگیری کند. ساییدگی و پارگی تدریجی دیسک‌ها باعث دژنراسیون دیسک می‌شود که منجر به فتق می‌شود.

افرادی که به دلیل شرایطی مانند فتق دیسک از کمردرد مزمن رنج می‌برند می‌توانند از آب‌درمانی که یکی از بهترین تمرینات درمانی است بهره‌مند شوند. بیشتر اوقات برای کسانی که فتق دیسک یا شرایط مشابه تشخیص داده می‌شود، ورزش یا فیزیوتراپی تجویز می‌شود. برای این افراد، آب‌درمانی یا انواع تمرینات در آب به دلیل هزینه کم و درد کمتر حین درمان بسیار مفید است.

به‌طورکلی، بهتر است در دیسک کمر تمرینات در آب گرم انجام شود تا بهترین نتیجه را برای تنگی کانال نخاعی یا فتق دیسک حاصل شود. از جمله مزایای آب گرم درمانی، گشادشدن عروق خونی است. زمانی که رگ‌های خونی گشاد می‌شوند، به افزایش جریان خون در ناحیه کمک می‌کند که منجر به شل‌شدن عضلات منقبض شده و افزایش انعطاف‌پذیری مفاصل می‌شود.

در شرایط عادی، زمانی که در زمین ورزش می‌کنید، با اضافه‌شدن فشار گرانش به ستون فقرات، عضلات شما تقویت می‌شوند. بااین‌حال، با خاصیت مقاومت طبیعی آب، می‌توانید عضلات خود را با فشار و ناراحتی کمتری تقویت کنید.

ورزش زیر آب به افرادی که از شرایطی مانند فتق دیسک رنج می‌برند کمک می‌کند تا دامنه حرکتی، انعطاف‌پذیری و همچنین قدرت خود را افزایش دهند. همچنین به آنها اجازه می‌دهد بدون خستگی و توقف تمرینات را انجام دهند.

پنج  اشتباه رایج که در آب‌درمانی برای کمردرد می‌بینیم

متغیرهای زیادی برای شروع آب درمانی کمر درد وجود دارد. ما معمولاً می‌بینیم که بسیاری از بیماران مبتلا به کمردرد آب‌درمانی را به‌تنهایی انجام می‌دهند و متوجه می‌شویم که مرتکب رایج‌ترین اشتباهات می‌شوند، این اشتباهات می‌تواند منجر به دوره‌های افزایش درد، خستگی یا توان‌بخشی ضعیف شود.

پنج اشتباه رایجی که می‌بینیم عبارت‌اند از:

دمای آب: آب خیلی سرد؟ ایده پشت آب بودن کمک به آرامش عضلات و تحرک است. اگر قرار باشد آب سرد باشد، بدن متشنج می‌شود. علاوه بر ناخوشایند بودن، می‌تواند باعث حرکات سفت شود و این سفتی آن چیزی نیست که ما می‌خواهیم.

بهترین دما برای کاهش تنش و ریلکسیشن ۵/۳۴ تا ۵/۳۵ درجه سانتیگراد است. دمای ۳۸ تا ۴۰ درجه برای کاهش درد و شل‌شدن اسپاسم عضلات دمای مناسب‌تری است.

عمق بیشتر لزوماً به معنای درمان بهتر نیست: هنگامی که در آب هستید، نیروهای متفاوتی بر بدن شما نسبت به خشکی وارد می‌شوند. عمق آب باید متناسب با چیزی باشد که می‌خواهید به آن برسید، به عنوان مثال، آیا می‌خواهید یک تمرین مبتنی بر مقاومت انجام دهید یا یک تمرین مبتنی بر کنترل با تمرکز بر الگوی حرکتی. برای تسکین درد هر یک از این نمونه‌ها ممکن است برای بهترین نتایج به عمق آب بهینه متفاوتی نیز نیاز داشته باشید.

فقط شنا: آب‌درمانی یک برنامه تمرینی خاص است که نقاط ضعف و مشکلات حرکتی شما را هدف قرار می‌دهد. شنا این کار را نمی‌کند. بدن شما در تقلب بسیار زرنگ است! هنگام شنا می‌توانید از عضلات دیگر برای انجام این کار برای شما استفاده کنید؛ بنابراین عضلات اصلی تثبیت‌کننده ستون فقرات شما هدف قرار نمی‌گیرد.

قدم‌زدن ضعیف: مردم اغلب فریب آب را می‌خورند. آب از وزن بدن شما حمایت می‌کند و به آسان‌تر کردن حرکات شما کمک می‌کند و بخشی یا تمام درد را از بین می‌برد. افراد مبتلا به کمردرد معمولاً متوجه می‌شوند که به همین دلیل می‌توانند ورزش بیشتری را در آب نسبت به خشکی تحمل کنند. این باعث می‌شود که در جلسه خود زیاده‌روی کنید.

بهتر است به فیزیوتراپیست یا پزشک متخصص خود مراجعه کنید که میزان آسیب و میزان تحمل شما را ارزیابی می‌کند. برنامه آب‌درمانی تجویز شده دارای تکرارها و ست‌های توصیه شده برای هر تمرین با استراحت‌های مناسب خواهد بود. همیشه پیشرفت در توان‌بخشی زمانی آسان‌تر است که بتوانید شکست‌ها و تشدید آسیب را به حداقل برسانید.

زمان (هم برای هر جلسه و هم در بین جلسات): شما باید مدت زمان آب درمانی کمر درد را کل جلسه و زمان بین جلسات در نظر بگیرید. زمان هر جلسه بر اساس چند مورد متغیر است: سن، سلامت عمومی، میزان آسیب و مرحله ای از توان‌بخشی که در آن قرار دارید. هیچ اندازه زمانی مشخص و دقیقی برای همه وجود ندارد و می‌تواند بسته به شرایط شما از یک جلسه ۲۰ دقیقه‌ای تا ۱ ساعت متغیر باشد.

هنگام بررسی زمان بین جلسات، باید نحوه واکنش بدن شما پس از جلسه اولیه و اصول فیزیولوژیکی برای بهبود بافت و سازگاری با قدرت را در نظر بگیرید. بهتر است این موضوع را با فیزیوتراپیست یا پزشکتان در میان بگذارید تا بتوانید دلیل این موضوع را درک کنید که چرا باید هفته‌ای یک یا چهار بار مراجعه کنید.

آب‌درمانی یک ابزار فوق‌العاده در توان‌بخشی کمردرد است! به خودتان اجازه ندهید که مبارزه کنید. برای بهترین نتیجه با فیزیوتراپیست یا پزشکتان مشورت کنید. یک فیزیوتراپیست می‌تواند برنامه‌ای شخصی‌سازی‌شده باهدف گذاری برای شما طراحی کند و به شما مشاوره و آموزش بدهد تا بتوانید از این اشتباهات جلوگیری کنید.

آب درمانی

محدودیت‌ها و ملاحظات آب‌ درمانی کمر درد

آب‌درمانی در بیماری‌های اسکلتی عضلانی مثل کمردرد و آرتروز باید با تجویز پزشک و تحت نظارت و راهنمایی یک فرد باتجربه انجام شود.

بیماران با موارد زیر برای آب‌درمانی مناسب نیستند:

منع مطلق آب‌درمانی

• بیماری سیستمیک حاد / تب
• استفراغ حاد یا اسهال
• بی‌ثباتی پزشکی پس از یک دوره حاد مانند CVA، DVT
• حساسیت به کلر یا برم
• آنژین در حال استراحت
• تنگی نفس در حالت استراحت
• نارسایی قلبی کنترل نشده
• باز کردن زخم‌های عفونی

منع نسبی آب‌درمانی

• آنوریسم عروقی
• صرع کنترل نشده
• زخم‌های باز
• کم‌کاری تیروئید شدید
• نوتروپنی
• وزن بیش از حد مجاز تجهیزات آب‌درمانی
• وابستگی به اکسیژن
• دیابت کنترل نشده (قند خون ممکن است کاهش یابد)

آب‌درمانی با احتیاط

• بی‌اختیاری ادرار / مدفوع
• صرع کنترل شده
• فشارخون بالا
• نارسایی کلیه
• خطر آسپیراسیون
• کم‌خونی داسی‌شکل
• تراکئوستومی
• ترس از آب
• بارداری برای دمای آب بیش از ۳۵ درجه سانتیگراد
• مصرف کالری کم

افرادی که استقامت یا دامنه حرکتی آنها بسیار محدود است و دچار عدم تعادل هستند، برای عبور از کناره‌های خیس و لغزنده استخر مشکل خواهد داشت و احتمال سقوط و شکستگی در این افراد بالاتر است و حتماً باید کناره‌های استخر با مت‌های مشبک لاستیکی پوشیده شود.

همچنین به دلیل انعکاس نور ممکن است بیماران با اختلالات بینایی در دنبال‌کردن تمرینات مربی و جابه‌جایی‌ها دچار مشکل شوند و نیاز به ملاحظات و کمک‌های ویژه داشته باشند.

قبل از شروع هر نوع آب‌درمانی برای کمردرد خود، با یک پزشک متخصص ستون فقرات مشورت کنید. در بیشتر اوقات نیاز است شما هم‌زمان با آب‌درمانی از فیزیوتراپی و درمان دارویی و ورزش‌درمانی و… هم کمک بگیرید تا بهبود بهتر و پایدارتری داشته باشید.

تجهیزات آب درمانی کمر درد

تردمیل آب درمانی

فواید تردمیل آبی:

• بهبود تحرک بدون درد یا فشار ناشی از ضربه
• خستگی کلی بدن را کاهش دهید
• عملکرد عضلات را برای قدرت افزایش می‌دهد
• عضلات منقبض اطراف کمر را شل می‌کند
• پوسچر (حالت) ستون فقرات را بهبود می‌بخشد
• عضلات و تاندون های خسته را تسکین می‌دهد و حرکت بدون درد بیشتری را امکان‌پذیر می‌کند
• کمک به کاهش وزن

فواید دوچرخه آبی

• سفتی در قسمت پایین کمر را کاهش می‌دهد
• کاهش درد مفاصل هنگام حرکت‌کردن
• ازبین‌بردن حساسیت مفاصل و عضلات در قسمت پایین کمر
• دامنه تحرک را بهبود بخشید
• کمک به جلوگیری از درد بعد از تمرین
• بهبود انعطاف‌پذیری کمر و ستون فقرات پشتی
• کمک به کاهش وزن و در نتیجه کاهش بار ضربه در هنگام راه‌رفتن روی زمین