علائم، تشخیص و درمان رگ به رگ شدن مچ پا و پیچ خوردگی با تمرینات ورزشی و حرکات اصلاحی

رگ به رگ شدن مچ پا یا پیچ خوردگی یک از رایج ترین آسیب های بین مردم میباشد که اصولاً با ورم و درد شدیدی همراه می‌شود و به همین خاطر روش‌های بسیار زیادی برای درمان سریع آن پینشهاد شده است، از درمان خانگی و طب سنتی و مالیدن زردچوبه گرفته تا استفاده از ورزش، دارو و قرص‌های مختلف.

در این مقاله دکتر محسن چراغی و دکتر محمد رسول نظام آبادی فلوشیپ ستون فقرات و توانبخشی ضایعات نخاعی، در مورد رگ به رگ شدن مچ پا و بهترین راه های درمان آن توضیحات کاملی ارائه کرده اند.

پیچ خوردگی مچ پا چیست؟

رگ به رگ شدن مچ پا یا همان پیچ خوردگی (ankle sprain) یک آسیب شایع است و معمولاً زمانی ایجاد می‌شود که مچ پا پیچ‌خورده یا به سمت داخل برگردد. اصطلاح پیچ‌خوردگی مچ پا به معنای آسیب به بافت‌های نرم، معمولاً رباط‌های مچ پا است. برخی از مردم به‌جای کلمه پیچ‌خوردگی مچ پا از کلمه رگ به رگ شدن مچ پا استفاده می‌کنند.

ادامه این مطلب به شما کمک می‌کند که:

  • چگونه پیچ‌خوردگی مچ پا رخ می‌دهد؟
  • چگونه پزشکان پیچ‌خوردگی مچ پا را تشخیص می‌دهند و چه دارو و قرص هایی را تجویز میکنند؟
  • برای درمان سریع و کامل رگ به رگ شدن مچ پا چه کاری می‌توان انجام داد؟ (ورزش و حرکات اصلاحی + بهترین دارو و قرص)

آناتومی

در رگ به رگ شدن مچ پا چه قسمتی از مچ درگیر می‌شود؟

رباط‌ها بافت‌های سفت و سختی هستند که به اتصال استخوان‌ها به یکدیگر کمک می‌کنند. سه رباط در قسمت خارجی مچ پا وجود دارد که به استحکام قسمت خارجی مچ پا کمک می‌کند.

این سه رباط به ترتیب رباط تالوفیبولار قدامی (ATFL)، رباط کالکانئوفیبولار (CFL)، و رباط تالوفیبولار خلفی (PTFL) هستند.

در رگ به رگ شدن مچ پا و پیچ خوردگی بیشتر دو رباط تالوفیبولار قدامی و رباط کالکانئوفیبولار آسیب می‌بینند.  به طور معمول، رباط تالوفیبولار قدامی مچ پا را از لغزش به سمت جلو، و رباط کالکانئوفیبولار مچ پا را از حرکت به سمت داخل محافظت می‌کند.

رگ به رگ شدن مچ پا و پیچ خوردگی چیست؟

علت

دلیل اصلی بروز رگ به رگ شدن مچ پا چیست؟

یک رباط از چندین رشته بافت همبند، شبیه یک طناب نایلونی تشکیل شده است. رگ به رگ شدن مچ پا منجر به کشیدگی یا پارگی رباط‌ها می‌شود. پیچ‌خوردگی‌های جزئی فقط باعث کشیدگی رباط می‌شود.

پارگی رباط مچ پا ممکن است پارگی کامل تمام رشته‌های رباط یا پارگی جزئی فقط برخی از رشته‌ها باشد. رباط در اثر آسیب ضعیف شده است.

اینکه چقدر ضعیف می‌شود بستگی به میزان رگ به رگ شدن مچ پا دارد و به همین خاطر نیز می باشد که راه های درمان میتواند سریع و با استفاده از طب سنتی و خانگی باشد یا اینکه باید با استفاده از ورزش درمانی پیچ خوردگی و دارو و قرص انجام شود.

انواع پیچ خوردگی مچ پا و رگ به رگ شدن

 رباط‌های جانبی شایع‌ترین رباط‌های آسیب‌دیده در آسیب پیچ‌خوردگی مچ پا هستند. در این آسیب مچ پا به سمت داخل متمایل می‌شود.

 این کار تمام فشار وزن بدن شما را به لبه خارجی مچ پا وارد می‌کند. در نتیجه، رباط‌های بیرونی مچ پا کشیده شده و احتمالاً پاره می‌شوند.

شکل شدید رگ به رگ شدن مچ پا، به نام آسیب سیندسموز مچ پا، شامل آسیب به سایر رباط‌های حمایتی در مچ پا می‌شود. گاهی اوقات به این نوع آسیب، پیچ‌خوردگی مچ پا گفته می‌شود، زیرا رباط‌های بالای مفصل مچ پا را درگیر می‌کند. در آسیب سیندسموز مچ پا، حداقل یکی از رباط‌های متصل‌کننده استخوان‌های درشت‌نی و نازک‌نی (استخوان‌های پایین ساق پا) دچار پارگی می‌شود. طول درمان این نوع آسیب ها حتی اگر خفیف باشد؛ حداقل دو برابر بیشتر از یک پیچ‌خوردگی مچ پا معمولی طول می‌کشد.

علائم

رگ به رگ شدن مچ پا چه علائمی دارد؟

در ابتدا مچ پا متورم و دردناک است و ممکن است کبود شود. کبودی و ورم پیچ خوردگی به دلیل پاره شدن رگ‌های خونی در اثر پاره شدن بافت‌های نرم است. بیشتر تورم اولیه در واقع خونریزی بافت‌های اطراف است. مچ پا متورم می‌شود؛ زیرا مایع اضافی در ۲۴ ساعت پس از پیچ‌خوردگی به بافت‌ها نشت می‌کند.

علائم پیچ خوردگی مچ پا و رگ به رگ شدن آن

افرادی که دچار رگ به رگ شدن مچ پا می‌شوند اغلب دوباره به این حالت دچار می‌شوند.  اگر این پیچ‌خوردگی مچ پا مرتب اتفاق بیفتد بیمار دچار بی‌ثباتی مچ پا شده است. بیمارانی که دچار بی‌ثباتی مچ پا هستند، اعتمادبه‌نفس خود را برای حمایت از مچ پا از دست می‌دهند، به‌خصوص در زمین‌های ناهموار. آنها اغلب تورم اطراف مچ پا دارند که از بین نمی‌رود.

درد و ورم در مفصل می‌تواند باعث ایجاد رفلکس شود که در آن بدن عضلات اطراف مفصل را خاموش می‌کند. در این مواقع احتمال پیچ‌خوردن مچ پا به‌شدت افزایش پیدا می‌کند.

تشخیص بیماری پیچ‌خوردگی مچ پا

پزشکان چگونه پیچ‌خوردگی مچ پا را تشخیص می‌دهند؟

تشخیص رگ به رگ شدن مچ پا معمولاً با معاینه مچ پا و عکس‌برداری با اشعه ایکس برای اطمینان از عدم شکستگی مچ پا انجام می‌شود. معاینه فیزیکی برای تعیین اینکه کدام رباط آسیب‌دیده است استفاده می‌شود. پزشک مچ پای شما را در موقعیت‌های مختلف حرکت می‌دهد تا رباط‌ها و سایر بافت‌های نرم اطراف مچ پا را بررسی کند.

برخی از معاینات مستقیماً روی رباط‌های مچ پا فشار وارد می‌کنند تا ببینند آیا مچ پا ناپایدار شده است یا خیر و مشخص شود که آیا یک یا چند رباط به طور جزئی یا کامل پاره شده است. دقت کنید که شلی مچ پا با شکستگی آن و پیچ خوردگی سه موضوع متفاوت می باشند و نحوه درمان آنها متفاوت است.

اگر مشکوک به پارگی کامل رباط‌ها باشید، پزشک ممکن است عکس‌برداری با اشعه ایکس در حالت استرس را نیز تجویز کند. این عکس‌برداری با اشعه ایکس در حالی انجام می‌شود که رباط‌ها در حالت کشیده قرار دارند.

این یک تصور اشتباه است که رگ به رگ شدن مچ پا و پیچ خوردگی را یک آسیب سطحی قلمداد کنیم و تلاش کنیم تمام آسیب های آن را سریع و با طب سنتی و درمان خانگی مثل استفاده از زردچوبه و ماساژ آب گرم درمان کنیم.

درمان رگ به رگ شدن مچ پا

برای رگ به رگ شدن مچ پا چه کاری می‌توان انجام داد؟ بهترین دارو و قرص برای این آسیب چیست؟ ورزش ها و حرکات اصلاحی و اقدامات بعد پیچ خوردگی و درمان آن وجود دارد؟

درمان پیچ‌خوردگی مچ پا بدون جراحی

گزینه‌های درمان غیرجراحی که خیلی ها آن را با درمان خانگی نیز میشاسند؛ به این بستگی دارد که آیا مشکل شما تنها پیچ‌خوردگی مچ پا است و یا هم‌زمان بی‌ثباتی مچ پا نیز وجود دارد.

۱. پیچ‌خوردگی مچ پا

درمان سریع رگ به رگ شدن مچ پا شامل موارد زیر است. بهترین نتایج پس از پیچ‌خوردگی مچ پا زمانی حاصل می‌شود که درمان بلافاصله شروع شود. درمان‌ها برای توقف تورم، کاهش درد و محافظت از وزنی که روی مچ پا آسیب‌دیده وارد می‌شود، استفاده می‌شود. یک راه ساده برای به‌خاطر سپردن این درمان‌ها با حروف کلمه RICE است. اینها به معنای استراحت (rest)، یخ (ice)، فشار با بانداژ (compression) و بالابردن (elevation) هستند. این اقدامات به درمان سریع پیچ‌خوردگی مچ پا کمک می‌کند.

درمان سریع پیچ خوردگی مچ پا و رگ به رگ شدن با یخ و بانداژ

  • استراحت: بافت‌های آسیب‌دیده در مچ پا برای بهبودی نیاز به زمان دارند. عصا از قراردادن وزن بیش از حد روی مچ پا جلوگیری می‌کند.
  • یخ: استفاده از یخ می‌تواند به کاهش درد کمک کند و تورم را کاهش دهد.
  • فشار با بانداژ: فشار ملایم ورم اضافی را از مچ پا دور می‌کند. این کار معمولاً با استفاده از یک پوشش کشسان انجام می‌شود.
  • بالابردن: نگه‌داشتن مچ پا بالاتر از سطح قلب به کنترل تورم کمک می‌کند.
بهترین دارو و قرص برای پیچ خوردگی چیست؟

پزشک شما همچنین ممکن است دارو و قرص پیچ خوردگی تجویز کند. مسکن‌های خفیف به رفع درد کمک می‌کنند. داروهای ضدالتهابی می‌توانند به کاهش درد و تورم کمک کنند و افراد را زودتر پس از پیچ‌خوردگی مچ پا به فعالیت برگردانند.

این داروها شامل داروهای رایج بدون نسخه مانند ایبوپروفن هستند. اما داروهای ضدالتهابی جدیدتر به نام مهارکننده‌های COX-2 نتایج امیدوارکننده‌ای را نشان می‌دهند و به نظر نمی‌رسد باعث ناراحتی معده و سایر مشکلات روده شوند. بهترین دارو برای پیچ‌خوردگی مچ پا از همین دسته هستند. ماساژ رگ به رگ شدن مچ پا نیز کمک‌کننده است.

همان‌طور که درمان پیشرفت می‌کند، شروع تدریجی وزن گذاری از طریق مفصل مفید است. امروز علاقه به استفاده از گچ پس از پیچ‌خوردن مچ پا کمتر شده است. اما بریس‌هایی که می‌توانند برای حمایت از مچ پا استفاده شوند، اما همچنان اجازه تحمل وزن را می‌دهند، محبوب‌ترین روش درمانی برای کمک به کاهش فشار بر بافت‌های در حال بهبود هستند. به‌صورت کلی انجام درست اقدامات بعد از پیچ‌خوردگی مچ پا بسیار کمک‌کننده است.

بهبود رباط‌ها معمولاً حدود شش هفته طول می‌کشد، اما تورم ممکن است برای چندین ماه وجود داشته باشد. پزشک شما ممکن است به شما پیشنهاد کند که با یک فیزیوتراپیست کار کنید تا به شما کمک کند دامنه کامل حرکت مچ پا را بازیابی کنید، تعادل را بهبود بخشید و قدرت را به حداکثر برسانید. در حقیقت درمان خانگی رگ به رگ شدن مچ پا شامل موارد گفته شده است. هیچ درمان سنتی رگ به رگ شدن مچ پا وجود ندارد. درمان پیچ‌خوردگی مچ پا با زردچوبه و یا درمان پیچ‌خوردگی مچ پا دکتر خیراندیش هیچ کمکی به شما نخواهد کرد و احتمال آسیب را در آینده بیشتر می‌کند.

۲. ناپایداری مچ پا

اگر رباط‌های مچ پا به‌اندازه کافی بهبود پیدا نکنند، ممکن است در نهایت با بی‌ثباتی مچ پا مواجه شوید. این وضعیت می‌تواند باعث شود که مچ پا در زمین‌های ناهموار توانایی کنترل وضعیت مچ را از دست دهد و احساس کنید که هر لحظه ممکن است مچ پا دچار پیچ‌خوردن شود. اگر رباط‌های مچ پا به دلیل پیچ‌خوردگی مچ پا به‌اندازه کافی بهبود نیافتند، پزشک ممکن است چندین درمان را پیشنهاد دهد.

ممکن است تغییراتی در کفش شما تجویز شود تا از چرخش مچ پا جلوگیری کند. تغییرات پاشنه کفش و بلندتر کردن ساق پا از جمله مواردی است که به کاهش احساس بی‌ثباتی کمک می‌کند. بیماران مبتلا به بی‌ثباتی مچ پا باید از پوشیدن کفش‌های پاشنه‌بلند خودداری کنند.

درمان‌های فیزیوتراپی احتمالاً برای کمک به بازگرداندن دامنه حرکتی، قدرت و ثبات مفصل آغاز می‌شوند.

حسگرهای عصبی کوچک داخل رباط زمانی که رباط کشیده یا پاره می‌شود آسیب می‌بیند. این حسگرهای عصبی به مغز شما اطلاعاتی در مورد موقعیت مفاصل شما می‌دهند، احساسی که حس موقعیت نامیده می‌شود. به‌عنوان‌مثال، حسگرهای عصبی در بازو و دست شما این توانایی را به شما می‌دهد که وقتی چشمانتان بسته است، بینی خود را لمس کنید. رباط‌های مچ پا به همین ترتیب عمل می‌کنند. آنها اطلاعاتی را به سیستم عصبی شما ارسال می‌کنند تا در مورد موقعیت مفصل مچ پا به شما هشدار دهند. یک فیزیوتراپ به شما کمک می‌کند تا این احساس را به‌عنوان راهی برای ثابت نگه‌داشتن مفصل مچ پا و محافظت از شما در برابر پیچ‌خوردن مچ پا دوباره آموزش دهید.

بسیاری از افرادی که دچار بی‌ثباتی مچ پا هستند، در عضلات امتداد خارجی ساق و مچ پا دچار ضعف می‌شوند. به این عضلات پرونئال می‌گویند. تقویت این عضلات ممکن است به کنترل مفصل مچ پا و بهبود ثبات مفصل کمک کند.

عمل جراحی پیچ‌خوردگی مچ پا

جراحان گهگاه در ورزشکارانی که رباط جانبی مچ پا پاره می‌کنند، بلافاصله عمل‌هایی را انجام می‌دهند. در بیشتر موارد دیگر پارگی رباط‌های مچ پا، جراحان قبل از انجام جراحی ترمیمی رباط‌ها، درمان‌های غیرجراحی را امتحان می‌کنند.

۱. روش سفت کردن رباط

بی‌ثباتی مزمن مچ پا زمانی رخ می‌دهد که رباط‌های جانبی مچ پا کشیده یا پاره شوند و مچ پا توانایی کنترل حرکت را از دست دهد. برای سفت‌شدن رباط‌های کشیده و بهبود پایداری مچ پا می‌توان عمل جراحی انجام داد. جراحی معمولاً شامل ATFL و CFL می‌شود.

در این روش برشی در پوست ایجاد می‌شود که روی رباط‌های جانبی قرار دارد. جراح با استفاده از چاقوی جراحی، ATFL و CFL را به نصف برش می‌دهد.

سوراخ‌هایی در امتداد انتهای پایین استخوان نازک‌نی، استخوان کوچک ساق پا ایجاد می‌شود. دو انتهای رباط بریده شده روی‌هم قرار گرفته و به‌هم‌دوخته شده است. جراح از سوراخ‌های مته در نازک‌نی استفاده می‌کند تا بخیه‌ها را روی استخوان نگه دارد.

نوار بزرگی از بافت همبند از جلوی مچ پا درست زیر رباط‌های جانبی عبور می‌کند. این نوار به نام رتیناکولوم مچ پا، تاندون‌ها را در جای خود نگه می‌دارد. جراح لبه بالایی رتیناکولوم مچ پا را به سمت بالا می‌کشد و آن را به نازک‌نی می‌دوزد. این به تقویت رباط‌های بازسازی شده کمک می‌کند.

تصاویر زیر هر مرحله از عمل سفت کردن رباط را نشان می‌دهد.

۲. روش پیوند تاندون

نوع دیگری از بازسازی با استفاده از پیوند تاندون انجام می‌شود. اگر جراح شما احساس می‌کند که رباط‌های کشیده و زخمی به‌اندازه کافی قوی نیستند که به‌سادگی در یک روش بستن رباط ترمیم شوند، رباط‌ها باید با پیوند تاندون تقویت شوند.

در این روش، جراح بخشی از یکی از تاندون‌های مجاور را برمی‌دارد تا به‌عنوان پیوند تاندون از آن استفاده کند. تاندونی که بیشتر استفاده می‌شود، عضله پرونئوس برویس را به لبه خارجی انگشت کوچک‌پا متصل می‌کند. بخشی از این تاندون به‌جای رباط‌های جانبی پاره شده قرار می‌گیرد.

پس از ایجاد برش پوست، جراح سوراخی را در نازک‌نی نزدیک محل اتصال رباط اصلی ایجاد می‌کند. سوراخ مته دوم در ناحیه‌ای که رباط روی تالوس (قوزک پا) می‌چسبد ایجاد می‌شود.

سپس پیوند تاندون برداشته می‌شود و بین این سوراخ‌ها بافته می‌شود تا کمپلکس رباط را ایجاد کند.

پس از جراحی، مچ پا برای حدود شش هفته در گچ یا بریس قرار می‌گیرد تا بازسازی تاندون انجام شود. پس از برداشتن گچ، فیزیوتراپی برای استفاده مجدد از مچ پا موردنیاز خواهد بود.

اقدامات بعد پیچ‌خوردگی مچ پا

چه چیزی لازم است تا مچ پایم پس از رگ به رگ شدن دوباره سالم شود؟ درمان خانگی و طب سنتی میتواند به ما کمک کند یا باید از حرکات اصلاحی و ورزش مناسب استفاده کنیم؟

۱. توان‌بخشی غیرجراحی رگ به رگ شدن مچ پا

حتی اگر نیازی به جراحی به دنبال رگ به رگ شدن مچ پا نداشته باشید، ممکن است نیاز به دنبال‌کردن یک برنامه توان‌بخشی و تمرین داشته باشید. پزشکان معمولاً توصیه می‌کنند که بیمارانشان به مدت دو تا چهار هفته با یک فیزیوتراپیست کار کنند. درمانگر شما می‌تواند برنامه‌ای دهد تا به شما در بازیابی عملکرد مچ پا کمک کند. بهبود قدرت و هماهنگی در مچ پا بسیار مهم است.

تورم و درد با یخ و تحریک الکتریکی درمان می‌شود. اگر تورم در مچ پا شدید باشد، فیزیوتراپیست همچنین ممکن است ماساژ را از مچ پا به سمت زانو انجام دهند. این کمک می‌کند تا تورم از مچ پا خارج شود و به گردش خون بازگردد. درمانگر ممکن است از شما بخواهد که با یک بانداژ فشاری اطراف مچ پا به کاهش تورم کمک کنید.

فیزیوتراپیست همچنین از درمان دستی به نام تحرک مفصل برای بهبود حرکت طبیعی مفصل استفاده می‌کنند. این شکل از درمان باعث تسریع بهبودی پس از رگ به رگ شدن مچ پا می‌شود و کمک می‌کند افراد و بازیکنان سریع‌تر به فعالیت یا ورزش خود بازگردند.

یک درمان مؤثر برای پیچ‌خوردگی مچ پا، تمرین دیسک است که از یک سکوی دایره‌ای‌شکل با یک کره کوچک زیر آن استفاده می‌کند. بیماران هنگام نشستن یا ایستادن پاهای خود را روی آن قرار می‌دهند و با کج کردن دیسک در موقعیت‌های مختلف مچ پا را فعال می‌کنند. این شکل از ورزش ماهیچه‌های اطراف مچ پا را تقویت می‌کند و حس موقعیت مفصل را بهبود می‌بخشد (که قبلاً ذکر شد).

هنگامی که حرکت مچ ‌پا بدون درد است، مچ پا ورم نمی‌کند و قدرت شما در حال بهبود است، می‌توانید به‌تدریج به کار و فعالیت‌های ورزشی خود بازگردید. مچ‌بند ممکن است برای ورزشکارانی که قصد بازگشت سریع به ورزش خود را دارند تجویز شود.

۲. توان‌بخشی رگ به رگ شدن مچ پا بعد از عمل جراحی

بیماران معمولاً بعد از جراحی باید توان‌بخشی شوند. توان‌بخشی پس از جراحی می‌تواند یک‌روند زمان‌بر باشد. احتمالاً باید دو تا سه ماه در جلسات درمانی شرکت کنید و باید انتظار داشته باشید که بهبودی کامل تا شش ماه طول بکشد.

پس از بازسازی رباط‌های مچ پا، توان‌بخشی بااحتیاط انجام می‌شود. برای اکثر بیماران مچ‌بند تجویز می‌شود تا در هنگام ایستادن یا راه‌رفتن از مچ‌بند استفاده کنند، و به آنها اکیداً توصیه می‌شود که از توصیه‌های مربوط به تحمل وزن در هنگام ایستادن یا راه‌رفتن پیروی کنند. ممکن است به شما دستور داده شود که هنگام ایستادن یا راه‌رفتن تا ۱۲ هفته وزن کمی روی پای خود بیاورید یا اصلاً وزن نداشته باشید. فیزیوتراپ شما با شما کار خواهد کرد تا مطمئن شود که از عصاها به طور درست استفاده می‌کنید و فقط وزن توصیه شده را روی پای خود تحمل می‌کنید.

اولین درمان‌های فیزیوتراپی برای کمک به کنترل درد و تورم ناشی از جراحی طراحی شده است. درمان‌های یخ و تحریک الکتریکی ممکن است در اولین جلسات درمانی شما برای کمک به کنترل درد و تورم استفاده شود. درمانگر شما همچنین ممکن است از ماساژ و سایر درمان‌های عملی برای کاهش اسپاسم و درد عضلانی استفاده کند.

همچنین از درمان‌ها برای کمک به بهبود دامنه حرکتی مچ پا بدون واردکردن فشار زیاد به رباط‌های در حال بهبود استفاده می‌شود.

پس از حدود شش هفته، ممکن است ورزش‌های فعال‌تری را شروع کنید. تمرینات برای بهبود قدرت در عضلات پرونئال استفاده می‌شود. درمانگر شما همچنین به شما کمک می‌کند تا حس موقعیت را در مفصل مچ پا مجدداً بیاموزید تا ثبات مفصل را بهبود بخشد.

هدف فیزیوتراپیست کمک به شما برای کنترل درد، بهبود دامنه حرکتی و به حداکثر رساندن قدرت و کنترل در مچ پا است. هنگامی که به‌خوبی در حال پیشرفت هستید، جلسات فیزیوتراپی به اتمام می‌رسد. پس از این باید بیمار در منزل تمرینات ورزشی را شروع کند و هرجا که نیاز بود از درمانگر مشورت بگیرد.

نوشته های اخیر دکتر نظام آبادی