فتق دیسک کمر و درمان بیرون زدگی آن با تمرینات ورزشی

نشانه های فتق دیسک کمر چیست؟

نشانه های فتق دیسک کمر معمولا شامل درد در نواحی مشخص است. اصطلاح فتق دیسک کمر یا بیرون زدگی به این معنی است که ماده ژلاتینی در مرکز دیسک از فضای طبیعی خود خارج شده و باعث فشار بر روی ریشه های اعصاب نخاعی می شود. این عارضه عمدتاً افراد بین ۳۰ تا ۴۰ سال را مبتلا می کند. فشار حاصل از این بیرون زدگی و التهاب ناشی از آن مجموعه ای از نشانه ها مثل درد تیرکشنده از باسن تا درد زانو و مچ و کف پا، دردهای سوزشی و بی حسی و گزگز و مورمور را ایجاد می کند و در موارد شدیدتر می تواند باعث ضعیف شدن عضلات و حتی تحلیل رفتن و لاغر شدن ران یا ساق پا شود. به طور خلاصه دیسک کمر می تواند مجموعه ای از علائم و نشانه ها از جمله درد کمر، درد باسن، درد زانو، درد ساق پا و مچ پا را ایجاد کند. گاهی درد فقط در یکی از نواحی مذکور است و حتی بیمار کمردرد چندانی ندارد. مقاله حاضر به شما در درک بهتر پاسخ سوالات زیر کمک خواهد کرد:

• مشکل بیرون زدگی دیسک کمر چگونه ایجاد می شود؟
• پزشکان بیرون زدگی دیسک کمر را چگونه تشخیص می دهند؟
• چه گزینه هایی برای درمان فتق دیسک کمر در دسترس می باشد؟

فتق دیسک کمر چه قسمت هایی از ستون فقرات را درگیر میکند؟

فتق دیسک کمر بخشی از ستون فقرات انسان را درگیر می کند. ستون فقرات انسان از ۲۴ استخوان به نام مهره تشکیل شده است. ستون فقرات کمری از پنج مهره پایینی تشکیل شده است. پزشکان اغلب از این مهره ها به عنوان L1 تا L5 یاد می کنند. پایین ترین مهره ستون فقرات کمری، L5، به بالای ساکروم (استخوان خاجی) که یک استخوان مثلثی شکل در پایه ستون فقرات بین دو استخوان لگن است، متصل می شود.
دیسک های بین مهره ای، مهره ها را جدا می کنند. یک دیسک از دو قسمت ساخته شده است. مرکز به نام هسته ژلاتینی (آنولوس) است. بیشتر توانایی دیسک برای جذب ضربه را فراهم می کند. هسته توسط حلقه محکم در جای خود نگه داشته می شود، یک سری حلقه های رباط قوی اطراف آن. رباط ها بافت های همبند هستند که استخوان ها را به استخوان های دیگر متصل می کنند. در تصویر دیسک کمر سالم و تفاوتش با عکس دیسک بیرون زده را مشاهده می کنید.
دیسک های سالم مانند ضربه گیر عمل می کنند، تا حرکت ستون فقرات را نرم کنند. دیسک ها از ستون فقرات در برابر کشش ها و فشارهای روزانه محافظت می کنند. آنها همچنین از آن در هنگام فعالیت های شدید که نیروی قوی بر ستون فقرات وارد می کند مانند پریدن، دویدن و بلند کردن محافظ ستون فقرات هستند و در صورتی که با آسیب مواجه شوند نیاز به درمان پیدا می کنند. این درمان می تواند با ورزش و آب درمانی دیسک کمر انجام شود یا با استفاده از جراحی یا درمان خانگی و در منزل انجام شود. بیرون زدگی دیسک همراه با آرتروز می تواند موجب تنگی کانال نخاعی شود.

علت بروز بیرون زدگی دیسک کمر چیست؟

فتق دیسک کمر یا بیرون زدگی زمانی اتفاق می افتد که هسته ژلاتینی در مرکز دیسک از فضای طبیعی خود خارج شود. هسته به حلقه فشار می آورد و باعث برآمدگی دیسک به سمت بیرون می شود. گاهی اوقات هسته به طور کامل از طریق حلقه بیرون زده و از دیسک خارج می شود. (که پارگی دیسک کمر گفته می شود) و بهترین روش تشخیص آن نوار عصب و عضله کمر می باشد.

این فرآیند به عنوان دژنراسیون (تخریب) شناخته می شود. با گذشت زمان، حلقه ضعیف می شود و هسته ممکن است از طریق حلقۀ آسیب دیده شروع به فتق (بیرون زدن) کند. در ابتدا، فشار، حلقه را به سمت بیرون برآمده می کند. در نهایت، هسته ممکن است به طور کامل از طریق حلقه بیرونی دیسک بیرون بزند.

خم شدن، چرخیدن و بلند کردن مکرر اجسام سنگین، می تواند فشار غیرطبیعی بر هسته ضربه گیر دیسک وارد کند. اگر این فشار ها به اندازه کافی بزرگ باشد، این افزایش فشار می تواند به حلق آسیب برساند و منجر به فتق دیسک کمر شود که برخی افراد آن را با تنگی کانال نخاعی یکی میدانند که کاملاً اشتباه است.

همچنین دیسک کمر می تواند در طی یک آسیب حاد (ناگهانی) دچار فتق شود. بلند کردن اجسام با تنه خم شده به سمت جلو و چرخش همزمان می تواند باعث فتق دیسک شود. دیسک همچنین می تواند در اثر ضربه شدید به ستون فقرات، مانند افتادن از نردبان و فرود آمدن در حالت نشسته، دچار فتق و بیرون زدگی شود.

فتق باعث ایجاد درد از جهات مختلف می شود. می تواند باعث درد مکانیکی شود. این دردی است که از قسمت‌هایی از ستون فقرات که در حین فعالیت حرکت می‌کنند، مانند دیسک‌ها و رباط‌ها ایجاد می‌شود. درد ناشی از التهاب زمانی اتفاق می‌افتد که هسته از طریق آنولوس فشرده می‌شود. هسته معمولاً با خونرسانی بدن تماس ندارد. با این حال، پارگی در حلقه، هسته را در معرض خطر تماس با این منبع خون قرار می دهد. هنگامی که هسته به داخل حلقۀ پاره شده فتق می کند، هسته و خون به هم می رسند و باعث واکنش مواد شیمیایی داخل هسته می شوند. این باعث التهاب و درد می شود و نتیجه آن درد در ناحیه کمر است.

فتق دیسک همچنین ممکن است به ریشه عصب نخاعی فشار وارد کند. ریشه های عصب نخاعی تشکیل دهنده عصب سیاتیک و  فمورال و … هستند و فشار بر یک عصب تحریک شده یا آسیب دیده می تواند دردی را ایجاد کند که در امتداد عصب تا کف پا ها ادامه پیدا کند. به این درد، درد عصبی (نوروپاتیک) می گویند و نباید با دردی که ناشی از مشکلات اعصاب و روان است، اشتباه گرفته شود.

علائم فتق دیسک کمر به همراه عکس دیسک بیرون زده

علائم فتق دیسک کمر و عکس دیسک بیرون زده از دیگر مواردی هستند که در این مطلب به آن ها اشاره می شود. هنگامی که دیسک به طور کامل و ناگهانی از طریق حلقه آنولوس خارج می شود، علائم فوری ایجاد میکند، با درد شدیدی که از یک لگن شروع می شود و بخشی یا تمام ساق پا را فرا میگیرد. در این شرایط معمولاً بیماران دیگر کمردرد معمول خود را آن چنان احساس نمی کنند و فقط درد پا را احساس می کنند. این به احتمال زیاد به این دلیل است که وقتی هسته به طور کامل از آنولوس (حلقه خارجی) عبور می کند، کشش دردناک روی حلقه آزاد می شود. در فتق و بیرون زدگی دیسک زمانی که هسته در تماس با منبع خون بدن قرار می گیرد، التهاب ایجاد می کند (که قبلا ذکر شد).

این التهاب می تواند منبع درد ضربان دار در کمر باشد و ممکن است به یک یا هر دو باسن و ران گسترش یابد. فتق دیسک می تواند به ریشه عصب نخاعی فشار بیاورد و علائم فشرده شدن عصب را ایجاد کند. درد عصبی از الگوهای شناخته شده در اندام تحتانی (در مسیر هر ریشه عصب) پیروی می کند. می توان آن را در کنار بالای ران، در ساق پا یا حتی در پا و انگشتان پا احساس کرد و در برخی مواقع با آرترزو زانو اشتباه گرفت. همانگونه که در دست فشار بر روی عصب همچنین می تواند باعث احساس گزگز، سوزن سوزن شدن، مور مور شدن دست و حتی احساس سردی و داغی در جایی که عصب به سمت پایین حرکت می کند، شود، در دیسک کمر هم این علائم در پاها ایجاد می شود.

آسیب های ناشی از انواع بیرون زدگی دیسک

انواع بیرون زدگی دیسک به ندرت شامل علائمی همچون تغییرات در عملکرد روده و مثانه است. فتق بزرگ دیسک که مستقیماً به کانال نخاعی فشار وارد می کند می تواند بر اعصابی که به روده و مثانه می روند فشار وارد کند. این فشار زیاد ممکن است باعث کمردرد، درد در پشت هر دو پا و بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن بین پاها و نواحی که اگر روی یک زین نشسته باشید با زین تماس خواهند گرفت، می شود.

در این حالت فشار روی اعصاب می تواند باعث از دست دادن کنترل در روده یا مثانه (احتباس و بی اختیاری) شود. این یک اورژانس است. اگر فشار کاهش نیابد، می تواند منجر به فلج دائمی روده و مثانه شود. به این وضعیت سندرم دم اسب (کودا اکوینا) می گویند. در این وضعیت پزشکان برای برداشتن فشار از روی اعصاب، جراحی فوری را توصیه می کنند و دیگر درمان خانگی در خانه و بدون جراحی و گاهاً استفاده از روش های عجیب طب سنتی مثل انداختن زالو پاسخگو نمی باشد. واضح است در این شرایط ورزش برای فتق دیسک کمر جایگاهی ندارد و حتی می تواند باعث آسیب بیشتر شود.