نوار عصب دست و نوار عصب گردن در تشخیص تنگی کانال مچ دست و دیسک گردن

در این نوشته دکتر محمد رسول نظام آبادی فلوشیپ ستون فقرات و توانبخشی ضایعات نخاعی، نوار عصب و عضله دست، نوار عصب و عضله در دیسک گردن، اهداف و چگونگی انجام و پاسخ به پرسش‌های رایج توضیحاتی ارائه کرده اند.

نوار عصب و عضله برای بررسی چه بیماری‌هایی کاربرد دارد؟

نوار عصب و عضله برای تشخیص بیماری‌های اعصاب محیطی و عضلات و افتراق آن از بیماری‌های اعصاب مرکزی و دیگر مشکلات مثل بیماری‌های ارتوپدی به کار می‌رود. حال این سؤال پیش می‌آید که منظور از اعصاب محیطی و مرکزی چیست؟ اعصاب مرکزی همان مغز و نخاع است و هر عصب دیگری که در بدن وجود دارد، عصب محیطی گفته می‌شود: از جمله رشته‌های عصبی در دست و پا و صورت که همگی از مغز (ساقه مغز) و نخاع منشأ می‌گیرند.

همان‌طور که اشاره شد نوار عصب و عضله از دست و پا و صورت فقط در تشخیص مشکلات دستگاه عصبی محیطی و عضلاتی که از این اعصاب فرمان می‌گیرند، کاربرد دارد. نتیجه اینکه تست نوار عصب دست و پا در تشخیص مشکلاتی مثل سکته مغزی، ام اس (MS)، ضایعه نخاعی، ضربه‌مغزی و فلج مغزی کاربرد چندانی ندارد. البته گاهی همراه با این مشکلات آسیب عصب محیطی هم وجود دارد که برای تشخیص آن از نوار عصب و عضله کمک گرفته می‌شود.

نوار عصب و عضله برای بررسی چه بیماری‌هایی کاربرد دارد؟

نوار عصب دست چه بیماری‌هایی را تشخیص می‌دهد؟

نوار عصب و عضله بیرون‌زدگی یا فتق دیسک گردن (رادیکولوپاتی گردنی)

بلافاصله بعد از نخاع ریشه‌های گردنی تشکیل می‌شود که این ریشه‌ها شبکه بازویی و در نهایت عصب‌های محیطی دست را تشکیل می‌دهند. بیرون‌زدگی دیسک یا فتق دیسک گردن (رادیکولوپاتی گردنی) باعث فشار بر ریشه‌های بیرون‌آمده از نخاع گردنی می‌شود؛ این فشار باعث ایجاد التهاب می‌شود و التهاب نیز در نهایت درد و تخریب عصب را به دنبال دارد و باعث درد تیر کشنده از گردن به دست‌ها همراه با احساس گزگز، مورمور، سوزش، سوزن‌سوزن‌شدن و یا احساس گرما و سرما و بی‌حسی و خواب‌رفتگی در دست‌ها و نیز ضعیف‌شدن قدرت عضلات می‌شود.

این تخریب عصب نشانه‌ای از شدت آسیب است و توسط نوار عصب دست تعیین می‌گردد و می‌توان طبق آن تصمیم گرفت که درمان به‌صورت غیرجراحی انجام شود و یا جراحی دیسک گردن انجام شود. آیا با انجام MRI و دیدن بیرون‌زدگی دیسک باز هم نیاز به انجام نوار عصب و عضله از دست‌ها هست؟ بله، در بسیاری از موارد MRI فقط بیرون‌زدگی دیسک را نشان می‌دهد و اینکه نتیجه این بیرون‌زدگی چیست و چه مقدار فشار روی ریشه عصب وجود دارد و چه مقدار تخریب عصب اتفاق افتاده است، با انجام نوار عصب و عضله ممکن می‌شود.

نوار عصب و عضله بیرون‌زدگی یا فتق دیسک گردن (رادیکولوپاتی گردنی)

بیرون زدگی دیسک گردن و علائم آن

نوار عصب و عضله آسیب شبکه بازویی

گاهی به دلیل آسیب‌های مختلف مثل چاقو خوردن و یا تصادف و یا کشیدگی‌های شدید، اعصاب شبکه بازویی که از گردن تا شانه کشیده شده‌اند، آسیب می‌بیند و این آسیب باعث بی‌حسی، بی‌حرکتی و کاهش قدرت عضلات در همه یا بخشی از دست‌ها می‌شود و با انجام نوار عصب و عضله می‌توان جزئیات این آسیب‌ها را مشخص کرد و دقیقاً تعیین کرد چه قسمت‌هایی از شبکه عصبی بازویی (براکیال) آسیب‌دیده و شدت آسیب چقدر است و طبق آن درمان لازم از جمله پیوند عصب و جابه‌جایی تاندون عضلات (تاندون ترانسفر) را انجام داد.

آناتومی و انواع آسیب های شبکه بازوئی

آناتومی و انواع آسیب های شبکه بازوئی

نوار عصب دست برای سندرم دنده گردنی یا سندرم خروجی قفسه سینه

در این بیماری دنده گردنی یا زائده کناری مهره هفتم گردنی و بافت‌های متصل به آن به عصب‌های پایینی شبکه عصبی بازویی در شانه فشار می‌آورند و جریان خون و جریان عصبی را مختل می‌کنند. این فشار روی رشته‌های عصبی در شانه باعث درد از شانه تا نوک انگشتان می‌شود و بیشترین درد و بی‌حسی در قسمت داخلی ساعد و انگشت کوچک حس می‌شود و ممکن است همراه با گزگز و خواب‌رفتگی و بی‌حسی این نواحی باشد.

در موارد شدیدتر دست‌ها ضعیف شده و کم‌کم عضلات دست تحلیل می‌روند. علائم این بیماران در انجام کار با دست در بالای سر مثل شانه‌کردن و شستن موها تشدید می‌شود. بعد از معاینه و شک به این سندرم باید نوار عصب و عضله جهت تأیید انجام شود و شدت این گرفتگی عصب ارزیابی شود که در صورت شدت زیاد و تخریب فعال عصب اقدامات جراحی انجام شود. در صورت شدت کمتر می‌توان با ورزش‌درمانی و فیزیوتراپی و درمان دارویی این بیماری را کنترل کرد.

همچنین باتوجه‌به اینکه بیرون دیسک گردن هم اگر در دیسک‌های پایینی گردن اتفاق بیفتد می‌تواند علائمی مشابه با این سندرم ایجاد کند، با نوار عصب دست‌ می‌توان این دو بیماری را از هم افتراق داد و درمان مناسب‌تری انجام داد.

نوار عصب و عضله سندرم دنده گردنی (سندرم خروجی قفسه سینه TOS)

سندرم TOS و محلهای شایع گیرافتادگی عروق و اعصاب

نوار عصب و عضله دست و گیرافتادگی عصب اولنار در آرنج

عصب اولنار یکی از عصب‌های محیطی مهم در دست است که حس انگشت کوچک و نیمی از انگشت حلقه توسط آن تأمین می‌شود و همچنین دور و نزدیک‌کردن انگشتان از یکدیگر و قدرت مشت کردن توسط عضلاتی که توسط عصب اولنار، عصب‌دهی می‌شوند میسر می‌شود. این عصب در مسیر خود از بازو به انتهای دست‌ها از قسمت داخلی آرنج درست زیر برجستگی داخلی استخوان بازو (اپی کندیل داخلی) عبور می‌کند.

عصب در این ناحیه به لحاظ آناتومیک مستعد گیرافتادگی است که در نتیجه این گیرافتادگی عصب دچار آسیب و التهاب می‌شود. این آسیب باعث گزگز و خواب‌رفتگی و بی‌حسی در انگشت کوچک و نیمی از انگشت حلقه می‌شود و در نهایت با پیشرفت تخریب عصب قدرت انگشتان کاهش می‌یابد. نوار عصب دست می‌تواند این بیماری را در همان ابتدای شروع علایم که هنوز رشته‌های عصبی تخریب نشده‌اند و فقط غلاف میلین (روکش روی عصب‌ها) آسیب‌دیده است تشخیص دهد و درمان‌های لازم قبل از نیاز به جراحی انجام شود.

نوار عصب و عضله گیرافتادگی عصب اولنار در آرنج (اولنار نوروپاتی)

گیر افتادن عصب اولنار در آرنج

نوار عصب دست برای سندرم تونل کارپال

شایع‌ترین گیرافتادگی عصب، سندرم تونل کارپال است که در آن عصب مدین در ناحیه مچ دست دچار گیرافتادگی می‌شود. عصب مدین یکی از عصب‌های محیطی مهم در دست است که حس سه انگشت اول (انگشت شست، انگشت اشاره و انگشت وسط) و نیمی از انگشت حلقه توسط آن تأمین می‌شود. در نتیجه سندرم تونل کارپ، بیمار دچار خواب‌رفتگی و احساس گزگز و مورمور در انگشت شست، انگشت اشاره و انگشت وسط می‌شود که این علائم در موارد صحبت با تلفن و انجام کارهای منزل تشدید شده و در شدت‌های بیشتر باعث بیدارشدن بیمار از خواب می‌شود.

بهترین و دقیق‌ترین راه تشخیص و درجه‌بندی این سندرم انجام نوار عصب و عضله از اندام‌های فوقانی است. باتوجه‌به شیوع زیاد گیرافتادگی و چسبندگی عصب مدین در مچ دست (سندرم تونل کارپال) یکی از بیشترین و پرتکرارترین درخواست‌های نوار عصب و عضله به‌منظور تشخیص و تعیین شدت این سندرم است.

گیرافتادگی عصب مدین در دستگیرافتادگی عصب مدین در دست

فشار روی عصب مدین در مچ دست و ایجاد سندرم کانال کارپال

نوار عصب آسیب عصب‌های محیطی دست

 در نتیجه بریدگی و له‌شدگی عصب: به دلایل مختلف مثل اجسام برنده و چاقو، تصادفات و حوادث شغلی ممکن است یک یا چند عصب در دست آسیب ببیند. برای تشخیص نوع آسیب و شدت آن باید از نوارعصب و عضله اندام فوقانی استفاده کرد. همچنین بعد از ترمیم این آسیب‌ها و پیوند عصب برای پیگیری روند درمان و چگونگی پیشرفت ترمیم عصب از نوار عصب و عضله استفاده می‌شود.

نوار عصب دست برای بیماری‌های بافت عضله

بیماری‌های التهابی عضله و نیز دیستروفی‌ها و دیگر انواع میوپاتی از طریق نوار عصب دست و پا تشخیص داده می‌شوند. موارد دیگری از انواع مشکلات عصب و عضله وجود دارد که توسط نوار عصب دست تشخیص داده می‌شود؛ اما به دلیل شیوع کمتر و نیز تخصصی‌شدن از ذکر نام آنها صرف‌نظر می‌شود.

نوار عصب و عضله دست چگونه انجام می‌شود؟

انجام نوار عصب و عضله از دو قسمت کلی تشکیل شده است:

  • بررسی هدایت عصبی
  • الکترومیوگرافی (نوار عضله)

در قسمت بررسی هدایت عصبی الکترودهای ثبت‌کننده روی پوست و عضلات قرار می‌گیرد و عصب مربوط به آن ناحیه توسط جریان ضعیف الکتریسیته تحریک می‌شود و به‌صورت یک موج در کامپیوتر ثبت می‌گردد. شکل این موج، ارتفاع، دامنه و سرعت ثبت این موج می‌تواند به ما بگوید که هدایت‌پذیری عصب چگونه است و آسیبی در عصب رخ‌داده است یا خیر.

نوار عصب و عضله دست چگونه انجام می‌شود؟

در قسمت الکترومیوگرافی یا نوار عضله دست، عضلات مختلف دست توسط یک سوزن بسیار نازک بررسی شده و موج حاصل از انقباض این عضلات آنالیز شده و تفسیر می‌شود.

الکترومیوگرافی یا نوار عضله

نوشته های اخیر دکتر نظام آبادی

نوار عصب و عضله در دیسک گردن

نوار عصب و عضله در دیسک گردن با بررسی عصب ها و عضلات دست ها انجام می شود و گاهی نیاز به بررسی عضلات پارااسپینال (عضلات کنار ستون فقرات) است.

پاسخ به چند پرسش رایج در مورد نوار عصب و عضله دست

آیا نوار عصب دست درد دارد؟

قسمت اول تست نوار عصب دست یک تحریک الکتریکی ضعیف مانند آنچه در فیزیوتراپی تجربه کرده‌اید، به عصب وارد می‌شود و در قسمت دوم عضلات با سوزن نازکی بررسی می‌شوند و باتوجه‌ به اینکه ماده تزریق نمی‌شود درد چندان پایداری ایجاد نمی‌شود.

هزینه نوار عصب و عضله دست چقدر است؟

تعرفه نوار عصب و عضله از دست‌ها (نوار عصب دو اندام) طبق تعرفه مصوب سال ۱۴۰۰ در بخش دولتی ۲۳۲ هزار تومان است که برای افراد دارای بیمه ۶۹ هزار تومان فرانشیز محاسبه می‌شود و از بیمار دریافت می‌شود. قیمت این خدمت در بخش خصوصی ۶۸۶ هزار تومان است که فرانشیز پرداختی در صورت قرارداد با بیمه ۵۲۴ هزار تومان است.

خوشبختانه این خدمت تحت پوشش همه بیمه‌های تکمیلی قرار دارد و بیماران تحت پوشش بیمه تکمیلی می‌تواند، با مراجعه به مراکز طرف قرارداد با هزینه خیلی کمتر این کار را انجام دهند.

چرا با وجود درد در یک‌ دست پزشکم درخواست نوار عصب از هر دو دست را داده است؟

برای تشخیص بهتر بیماری‌ها باید دو دست بیمار با هم مقایسه شود و علاوه بر اعدادی که پزشک در دست مشکل‌دار بیمار ثبت می‌کند مقایسه آن با سمت سالم به تشخیص دقیق‌تر بیماری کمک می‌کند.

نوار عصب و عضله توسط چه کسی انجام می‌شود؟

نوار عصب و عضله حتماً باید توسط متخصص طب فیزیکی و توان‌بخشی و یا متخصص مغز و اعصاب (نورولوژیست) انجام شود و دیگر پزشکان و افراد غیرپزشک مشغول در حوزه سلامت آموزش‌های لازم برای انجام این تست را ندیده‌اند.

چه آمادگی برای انجام نوار عصب و عضله دست نیاز است؟

بیمار باید قبل از انجام استحمام کند و از کرم و لوسیون استفاده نکند و لباس راحتی بپوشد به‌طوری‌که آستین‌ها به‌راحتی بالا رود و بتوان کل دست را بررسی کرد. نیاز به ناشتایی برای این تست نیست و اتفاقاً بیمار باید قبل از تست چیزی خورده باشد و ناشتا نباشد.

نوار عصب و عضله چقدر طول می‌کشد؟

نوار عصب دست بسته به اینکه پزشک درخواست‌کننده دقیقاً دنبال تشخیص چه بیماری بوده و نیز همکاری خود بیمار در انجام تست می‌تواند از شروع تا آماده‌شدن گزارش از ۲۰ دقیقه تا یک ساعت طول بکشد.

آیا نوار عصب و عضله عوارضی دارد و امکان انتقال عفونت هنگام انجام وجود دارد یا خیر؟

نوار عصب و عضله هیچ عارضه جدی ندارد و تنها عارضه درد کم و موقت است. همچنین سوزن استفاده شده در این تست یکبار مصرف بوده و امکان انتقال بیماری وجود ندارد. آیا نوع دستگاه و کشور سازنده آن در نتیجه نوار عصب و عضله تأثیری دارد؟ خیر، مهم‌ترین عامل تجربه و دانش پزشک متخصص انجام‌دهنده است و نوع دستگاه حتی دستگاه‌های ایرانی تأثیری در دقت نتایج ندارد.

چند نکته برای انجام بهتر و نتیجه دقیق‌تر نوار عصب دست

  • مدارک مربوط به بیماری خود اعم از MRI و دیگر آزمایش‌های پاراکلینیکی انجام شده، را در روز انجام تست، همراه داشته باشید.
  • درد حاصل از انجام نوار عصب کم و قابل‌تحمل است؛ اما اگر آستانه درد پایینی دارید و تحمل درد کم هم برایتان دشوار است بهتر از یک ساعت قبل از انجام تست داروی مسکن مثل استامینوفن کدئین و یا پروفن (ژلوفن) استفاده کنید، تا در هنگام انجام بیشترین همکاری را با پزشک داشته باشید.
  • قبل از انجام تست پزشک را از داروهای مصرفی بخصوص داروهای رقیق‌کننده خون مثل آسپرین، پلاویکس و وارفارین و نیز سابقه بیماری‌های خود مثل داشتن پیس میکر مطلع سازید، تا احتیاط‌های لازم صورت گیرد. البته هیچ‌کدام از این موارد منعی برای انجام این تست نمی‌باشد.
  • تفسیر و نتیجه‌گیری تست نوار عصب و عضله و اقدام درمانی به عهده پزشک درخواست‌کننده است و از پزشک انجام‌دهنده نوار عصب و عضله در مورد روش درمانی سؤال نکنید.

برای انجام نوار عصب و عضله در تهران (سیدخندان)، بندرعباس، زنجان، کرمانشاه، آبادان، بیرجند، فردیس کرج اینجا کلیک کنید.

۰ پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
در گفتگو ها شرکت کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

امتیاز دهید post