ورزش برای آرتروز زانو و معرفی موثرترین حرکات اصلاحی
ورزش برای آرتروز زانو و شناخت موثرترین حرکات اصلاحی که می تواند برای درمان این بیماری نتیجه بخش باشد، برای افرادی که از این بیماری رنج میبرند دارای اهمیت فوق العاده است. آرتروز زانو و مشکلات ناشی از این بیماری از جمله درد و کاهش عملکرد از مهمترین بیماری‌های گرفتار کننده بشر در طی قرن‌ها بوده است. با وجود معرفی درمان‌های مختلف تزریقی، خوراکی و جراحی همچنان مهمترین قدم درمانی در شروع مدیریت درد در بیماران مبتلا به استئوآرتریت زانو ورزش و تقویت عضلات اندام تحتانی و تنه است. به همین خاطر بهتر است این ورزش ها را به صورت صحیح و اصولی و با استفاده از عکس ها و تصاویر حرفه‌ای آموزش ببینند.
عکس ورزش برای آرتروز زانو و حرکات اصلاحی کاربردی و مفید در زمینه ساییدگی زانو و استئوآرتریت مفصل به صورت کامل، جامع و مفید در این صفحه قابل مشاهده است. در این نوشته دکتر محسن چراغی و دکتر محمد رسول نظام آبادی فلوشیپ ستون فقرات و توانبخشی ضایعات نخاعی، در مورد علائم، تشخیص و درمان آرتروز زانو با تمرینات ورزشی توضیحات کاملی ارائه کرده اند. تمام ورزش‌ها و حرکات اصلاحی زانو بر پایه کتب و رفرنس‌های معتبر در زمینه ورزش‌درمانی زانو است.
مقدمه ای بر درمان و ورزش آرتروز زانو
انجام ورزش آرتروز زانو در حال حاضر بی دردسرترین شیوه درمان این بیماری است. استئوآرتریت یا همان آرتروز یک مشکل شایع برای بسیاری از افراد بعد از میانسالی است. استئوآرتریت گاهی اوقات به عنوان آرتریت دژنراتیو یا فرسودگی شناخته میشود. آرتروز معمولاً مفصل زانو را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در واقع آرتروز زانو شایع‌ترین علت ناتوانی است. در گذشته، مردم به این باور رسیده بودند که نمی‌توان کاری برای مشکل آنها انجام داد و بعد از مدتی به پی آر پی زانو روی می آوردند. اکنون پزشکان راه‌های درمان زیادی از جمله تمرنیات و ورزش آرتروز زانو دارند تا بیماران درد کمتر، حرکت بهتر و کیفیت زندگی بهتری داشته باشند. در ادامه مطلب متوجه می‌شوید که:
- چگونه آرتروز زانو ایجاد می شود؟
- آرتروز چه مشکلاتی را برای بیمار ایجاد میکند؟
- پزشکان چه درمان و چه نوع ورزش برای آرتروز زانو را پیشنهاد می‌کنند؟
بخش های درگیر در بیماری آرتروز زانو
هر یک از بیماری های زانو قسمتی از مفصل یا ساختارهای آناتومیک اطراف مفصل را درگیر می کنند. مثلا در بیماری ورم زانو یا همان اسگودشلاتر محل ایجاد کننده درد، برجستگی استخوانی زیر زانو در محل اتصال رباط کشکک زانو است. در آرتروز زانو هم مشکل اصلی ساییدگی غضروف مفصلی است. غضروف مفصلی پوشش صافی است که انتهای استخوان‌های پا را در جایی که به هم می‌رسند و مفصل زانو را تشکیل می‌دهند، می پوشاند.
غضروف با کاهش اصطکاک، اجازه حرکت آزادانه مفصل را می‌دهد. هنگامی که غضروف مفصلی فرسوده میشود، استخوان زیر آن بدون پوشش میشود و به استخوان مقابل می‌ساید. ممکن است برآمدگی‌های کوچکی به نام خار استخوان یا استئوفیت در مفصل ایجاد شود. با ورزش برای آرتروز زانو از برخورد این استخوان های اضافی با یکدیگر و نیز تشکیل استخوان اضافه جلوگیری می شود.
علت ایجاد استئوآرتریت یا آرتروز زانو چیست؟
قبل از اینکه بخواهیم بفهمیم چه ورزش آرتروز زانو می تواند برای درمان این بیماری مفید باشد لازم است دلیل ایجاد آن را با هم بررسی کنیم. آرتروز زانو اصولاً به دلیل آسیب‌دیدگی زانو در اوایل زندگی ایجاد میشود. همچنین این بیماری می تواند از سال‌ها فشار مکرر روی زانو که بسیار ضرر دارد ایجاد شود. شکستگی‌های سطوح مفصلی، پارگی رباط‌ها و آسیب‌های منیسک همگی می‌توانند باعث ساییدگی و پارگی در سطوح مفصلی شود.
با این حال، همه موارد آرتروز زانو به آسیب قبلی مربوط نمی‌شود. دانشمندان معتقدند ژنتیک برخی افراد را مستعد ابتلا به آرتروز زانو میکند. چاقی و سبک زندگی ارتباط قوی با آرتروز زانو و سایر آرتروزها مانند آرتروز انگشت شست دست دارد. کم‌کردن تنها ۱۰ کیلوگرم می تواند خطر ابتلا به آرتروز زانو در آینده را تا ۵۰ درصد کاهش دهد. به کمک انجام ورزش برای آرتروز زانو هم می توان درد این ناحیه را کاهش داد و هم در جهت کاهش وزن گام برداشت.
علائم بروز آرتروز زانو و درمان خانگی آن با ورزش
استئوآرتریت یا آرتروز زانو معمولا به آرامی و طی چندین سال پیشرفت میکند. درد، تورم و سفت شدن زانو از مهمترین علائم بیماری است. خوشبختانه می توان این علائم را با ورزش برای آرتروز زانو در خانه کاهش داد. درد معمولاً پس از فعالیت، مانند پیاده روی و راه‌رفتن بدتر میشود. در اوایل بیماری، ممکن است متوجه شوید که زانو در حین راه رفتن نسبتاً خوب عمل میکند. سپس پس از چند دقیقه نشستن، زانوی شما سفت و دردناک می شود.
با پیشرفت بیماری، درد می‌تواند در فعالیت‌های ساده روزانه اختلال ایجاد کند. در مراحل پایانی بیماری زانو درد می‌تواند مداوم باشد و حتی بر الگوهای خواب تاثیر بگذارد. گاهی بر اثر شعله ور شدن آرتروز مفصل قرمز و متورم می شود و اصطلاحا آب می آورد. خشکی و صدا دادن زانو هنگام خم و راست کردن زانو هم از علائم پیشرفت آرتروز است. با ورزش آرتروز زانو در منزل می توان بسیاری از این علائم را کاهش داد و از پیشرفت آرتروز جلوگیری کرد.
نحوه تشخیص آرتروز زانو توسط پزشک
تشخیص آرتروز زانو معمولاً بر اساس شرح حال و معاینه اولیه انجام میشود. تصاویر و عکس رادیولوژی در حالت ایستاده می‌تواند به تشخیص بیماری کمک کند و ممکن است برای تشخیص بیماری کافی باشد. البته ممکن است هیچ نیازی به عکس رادیولوژی برای تشخیص آرتروز زانو نباشد و تنها بر اساس شرح‌حال و معاینه این بیماری تشخیص داده شود.
برای تجویز نحوه تمرین، حرکات اصلاحی و ورزش برای آرتروز زانو ممکن است تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا همان امآرآی (MRI) تجویز شود. امآرآی استخوان‌ها، رباط‌ها، غضروف مفصلی و منیسک‌ها را با دقت بسیار بالا نشان می دهد. در موارد بسیار نادری از آرتروسکوپی برای دیدن داخل زانو و تشخیص علت درد استفاده میشود تا از تجویز ورزشی که برای آرتروز زانو ضرر دارد جلوگیری شود.
روش های درمان آرتروز زانو
در مبحث روش های غیرتهاجمی درمان و کنترل درد زانو، تمرین درمانی و ورزش اصولی اولین پله از پلکان چند مرحله ای درمان آرتروز زانو می باشد. مهم این است که بیماران محترم بدانند منظور پزشکان از شروع ورزش درمانی، شرکت در ورزش های گروهی مانند فوتبال، والیبال و حتی پیاده روی یا ثبت نام در باشگاه بدنسازی نیست. بلکه تاکید بر روی حرکات اصلاحی و توانبخشی اندام تحتانی با تاکید بر ورزش برای درد زانو می باشد. طبق اصول پزشکی ورزشی تمرینات مورد نیاز برای کنترل درد و درمان هر چه بهتر آرتروز زانو میبایست با در نظر گرفتن، سطح تحرک فعلی بیمار، وزن وی، شغل ایشان، میزان وقت فراغت و غیره پیشنهاد شود.
راهنمای کلی ورزش برای آرتروز زانو شامل تمرین درمانی در سه سطح تمرین های پایه، بینابینی و پیشرفته می شود. در ادامه این متن قالب اصولی ورزش برای آرتروز زانو در قالب عکس و فیلم با توضیحات کامل تکرار و توالی در قالب استاندارد آورده شده است.
انواع دارو برای درمان آرتروز زانو
داروهایی وجود دارند که می تواند شما را در کنترل علائم در کنار انجام منظم ورزش برای آرتروز زانو کمک کند که در ادامه با تعدادی از مهم ترین آنها آشنا می شویم:
- استامینوفن یک مسکن خفیف با عوارض جانبی اندک است؛ مزیت استامینوفن عدم تداخل دارویی و بی‌خطر بودن آن است و در اغلب افراد مصرف آن در دوزهای بالا تحت نظر پزشک بدون خطر است.
- زانو درد برخی از بیماران با داروهای ضد التهابی غیر کورتونی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن کاهش می‌یابد. قدرت تسکین‌دهنده‌ی این داروها بسیار بالاتر از استامینوفن است، ولی عوارض بیشتری دارد و مصرف آنها در طولانی‌مدت توصیه نمی شود؛ انواع جدید از قبیل سلکوکسیب عوارض گوارشی و ناراحتی معده را نسبت به انواع قدیمی‌تر ندارد.
- مطالعات پزشکی نشان داده است که گلوکزآمین و کندرویتین سولفات و سایر داروها که تحت عنوان عضروف‌ساز شناخته می شوند می‌توانند به افراد مبتلا به آرتروز زانو جهت کاهش خشکی و درد کمک کنند.
اگر با استفاده از درمان های دارویی آرتروز زانو درد و ناتوانی شما کاهش پیدا نکند، می‌توان تزریق داخل مفصل را مدنظر قرار داد.
انواع روش های تزریقی برای تسکین درد آرتروز زانو
داروهای مختلفی در کنار ورزش برای آرتروز زانو برای تزریق داخل مفصلی وجود دارد. کورتیکواستروئیدها، داروهای عضروف‌ساز، پی آر پی زانو، تزریق گاز اوزون از رایج‌ترین این موارد هستند. کورتون یک داروی ضد التهاب قوی است، تزریق داخل مفصلی این دارو سبب کاهش درد و بهبود عملکرد بصورت قابل توجه در غالب بیماران شده. این تزریق ارزان بوده و خطرات چندانی ندارد؛ اما اگر تزریق‌های این دارو بصورت متعدد صورت گیرد روند فرسایش مفصل را تسریع میکند. اکثر پزشکان متخصص از تزریق های متعدد کورتون برای آرتروز زانو خودداری می کنند مگر اینکه درگیری مفصل شدید باشد و مرحله بعدی تعویض مفصل زانو باشد. برخلاف تصور مردم تزریق‌های محدود کورتون در زانو اثر منفی بر مفصل و ایجاد پوکی استخوان ندارد.
انواع جدیدی از داروهای تزریقی در دسترس هستند. اسید هیالورونیک یا همان ژل زانو چندین سال است که در کشورهای پیشرفته استفاده میشود. پزشکان سه تا پنج دوز را در یک دوره یک ماهه به مفصل تزریق می کنند. این دارو به روان کردن مفصل، کاهش درد و بهبود توانایی افراد برای بازگشت به برخی از فعالیت‌هایی که از آن لذت میبرند، کمک میکند. برخی از افراد تا هشت ماه پس از انجام این درمان ها نتایج خوبی داشته اند.
تزریق پی‌آر‌پی زانو که طی ۲ یا ۳ مرحله انجام میشود یکی از درمان‌های مفید در آرتروز زانو در موارد غیر پیشرفته است. تاثیر این درمان حتی از ژل نیز طولانی‌مدت‌تر است. البته PRP زانو باید با دقت فراوان و توسط پزشکان ماهر تهیه شود تا حداکثر اثربخشی را داشته باشد. در این روش که عمده‌ترین اصل آن تمرکز بر عملکرد سازندگی پلاکتهاست مصرف داروهای کاهنده عملکرد پلاکت ازجمله داروهای کورتونی، ضدالتهاب غیرکورتونی مثل ناپروکسن، ایبوبروفن و داروهای رقیق کننده خون باید با نظر پزشک کم و یا قطع شود.
فیزیوتراپی و حرکات اصلاحی آرترزو زانو
فیزیوتراپی و حرکات اصلاحی آرتروز زانو نقش مهمی در درمان غیرجراحی استئوآرتریت زانو دارد. هدف اصلی این است که به شما کمک کند چگونه علائم را کنترل کنید و سلامت زانوی خود را به حداکثر برسانید. راه‌هایی برای آرام‌کردن درد و علائم که ممکن است شامل استفاده از استراحت، گرما، یا مالش موضعی باشد، یاد خواهید گرفت.
فیزیوتراپیست ها به بیماران خود می آموزند که اصول سلامت استخوان چیست و چگونه از مفصل زانوی خود محافظت کنند. این با نکاتی در مورد انتخاب فعالیت‌هایی که ضربه روی زانو را به حداقل می‌رساند، شروع میشود. افرادی که فعالیت‌های خود را تغییر می‌دهند می توانند اثرات آرتروز زانو را کاهش دهند. مثلا افرادی که عادت به آهسته دویدن دارند، تصمیم بگیرند که پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری یا شنا کنند تا تاثیر روی مفصل زانو خود را کاهش دهند. ورزش‌هایی که نیاز به پریدن و شروع و توقف سریع دارند ممکن است برای محافظت از مفصل زانو نیاز به تغییر یا توقف داشته باشند.
در موارد پیشرفته استئوآرتریت زانو یا زمانی که زانو به خصوص دردناک است، عصا یا واکر برای کاهش فشار مفاصل هنگام راه رفتن توصیه میشود. افرادی که به‌طور منظم راه می‌روند تشویق می‌شوند سطح پیاده‌روی نرمی مانند چمن را انتخاب کنند.
نوع جدیدی از زانوبند زانو می تواند در زمانی که استئوآرتریت یک طرف مفصل زانو را تحت تاثیر قرار می دهد کمک کند. در آرتروز زانو بیشتر قسمت داخلی تحت تاثیر قرار می‌گیرد. این نوع از زانوبند سه نقطه فشار به گونه‌ای طراحی شده است که فشار را از روی قسمت داخلی زانو کم کرده و درد را کاهش می‌دهد. فیزیوتراپیست برای بهبود حرکت زانو از آموزش ورزش آرتروز زانو با تصویر شامل حرکات کششی و تقویتی استفاده می کند. این تمرینات به ثابت نگه‌داشتن زانو کمک کرده و از زانو در برابر فشار و ضربه محافظت می کند.
درمان قطعی آرتروز زانو با ورزش
طبق مطالعات هیچ درمان قطعی آرتروز زانو با ورزش یا جراحی وجود ندارد و به نوعی شبیه به جلوگیری از سفید شدن موها و رفع چین و چروک صورت می باشد که هنوز هیچ درمان قعطی برای آنها پیدا نشده است. تنها در موارد شدید با تعویض مفصل می باشد که می توان تا حدودی آن را درمان قطعی بشمار آورد و در غیر این صورت اگر شخصی این ادعا را داشته باشد؛ چیزی به جز دروغ نیست.
اما همه درمان های اشاره شده در بالا مثل درمان آرتروز زانو با ورزش می تواند تا حدی زیادی از درد زانو کم کند و باعث بهبود علائم بیمار مثل درد و ورم زانو شود و اثرات ماندگار و طولانی را برای بیمار فراهم کند. تمرینات انتهای صفحه برای اکثر بیماران که بدنبال راهنمای مطمئن جهت ورزش برای آرتروز زانو میباشند، قابل اجراست.
انواع عمل جراحی برای درمان آرتروز زانو
یک شیوه درمان به جز ورزش برای آرتروز زانو می‌تواند شامل چند نوع عمل جراحی باشد، که انتخاب نوع جراحی بستگی به شدت آرتروز، سن بیمار، وضعیت کلی سلامت و ترجیحات بیمار دارد. در زیر به برخی از انواع رایج جراحی‌های درمان آرتروز زانو اشاره می‌کنیم:
- آرتروسکوپی زانو (Arthroscopy)
- استئوتومی زانو (Osteotomy)
- تعویض جزئی مفصل زانو
- تعویض کامل مفصل زانو (Total Knee Replacement)
- فیوژن زانو (Knee Fusion / Arthrodesis)
- جراحی ترمیم غضروف (Cartilage Repair Surgery)
هر کدام از این روش‌ها دارای مزایا و معایب خاص خود هستند و تصمیم‌گیری درباره انتخاب نوع جراحی باید با مشورت پزشک متخصص ارتوپدی و بر اساس شرایط خاص هر بیمار انجام شود. جراحی لیزری زانو و درمان بیرون زدگی دیسک با لیزر بسته به وضعیت بیمار و در صورت نیاز از سوی پزشک توصیه می شوند و میزان ماندگاری هر کدام متفاوت است.
آرتروسکوپی
جراحان می توانند از آرتروسکوپ برای بررسی وضعیت غضروف مفصلی استفاده کنند. آنها همچنین می توانند مفصل را با برداشتن قطعات شل غضروف تمیز کنند. ممکن است از یک ابزار سوراخ کردن برای زبری لکه های غضروفی که به شدت فرسوده شده اند استفاده شود. این امر باعث رشد غضروف جدیدی به نام فیبروغضروف می شود. مانند بافت اسکار این روش اغلب برای تسکین موقت علائم تا دو سال مفید است و در کنار ورزش برای آرتروز زانو می تواند استفاده شود.
استئوتومی پروگزیمال تیبیا
آرتروز زانو معمولاً سمت داخلی زانو را بیشتر از قسمت خارجی تحت تاثیر قرار می‌دهد. یک روش برای تنظیم مجدد زوایای ساق پا، استئوتومی پروگزیمال تیبیا نامیده می شود. در این روش، قسمت فوقانی استخوان ساق پا (درشت‌نی) بریده میشود و زاویه مفصل تغییر میکند. با اصلاح ناهنجاری مفصل، فشار از قسمت داخلی غضروف مفصل زانو برداشته میشود. زاویه مناسب مفصل در واقع به غضروف اجازه رشد مجدد می‌دهد، فرآیندی که به آن بازسازی می‌گویند. این روش جراحی همیشه موفقیت آمیز نیست و در نهایت موقت است. به طور کلی، درد شما را کاهش می‌دهد اما آن را به طور کامل از بین نمی‌برد.
جایگزینی زانو مصنوعی
جایگزینی زانوی مصنوعی بهترین راه حل برای آرتروز پیشرفته زانو است. جراحان ترجیح می‌دهند در بیماران کمتر از ۶۰ سال، مفصل زانو جدیدی قرار ندهند و با استفاده از تمرین و ورزش آرتروز زانو و روش های دیگر، برای درمان قطعی بیماری تلاش کنند. این به این دلیل است که بیماران جوان‌تر معمولاً فعال‌تر هستند و ممکن است فشار زیادی به مفصل وارد کنند و باعث شل شدن یا حتی ترک خوردن آن شوند. انجام جراحی تجدید نظر برای جایگزینی پروتز آسیب دیده دشوارتر است، عوارض احتمالی بیشتری دارد و معمولاً نسبت به جراحی تعویض مفصل برای اولین بار موفقیت‌آمیزتر است.
توانبخشی در درمان غیرجراحی آرتروز زانو
تمرینات ورزشی شامل تمرینات تقویتی، تمرینات انعطاف‌پذیری و تمرینات هوازی برای کاهش وزن است که در زیر با عکس ورزش برای آرتروز زانو به تفصیل اشاره شده است. درمان‌های فیزیکی (فیزیوتراپی) شامل الکتروتراپی، التراسوند، ماساژ درمانی، لیزر پرتوان و تکارتراپی است. کاهش وزن اضافی می‌تواند فشار بر روی زانوها را کاهش دهد و به بهبود علائم آرتروز کمک کند. همچنین استفاده از عصا، واکر، یا زانوبندهای و نیز آب‌درمانی (Hydrotherapy) و طب سوزنی هم می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند. همانند ورزش برای دیسک کمر توانبخشی و درمان غیرجراحی آرتروز زانو نیز می‌تواند به کاهش درد، افزایش حرکت، و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند. برخی از مهمترین روشهای توانبخشی شامل تمرینات ورزشی، درمان‌های فیزیکی، و تغییرات سبک زندگی است.
توانبخشی بعد از عمل جراحی آرتروز زانو
توانبخشی و فیزیوتراپی زانو معمولا از روز بعد پس از جراحی شروع میشود. چند جلسه اول توانبخشی شما برای کاهش درد و تورم استفاده می شود، به شما کمک می کند تا حرکات ملایم زانو و تمرینات سفت کردن ران را شروع کنید، و ایمن راه بروید. ممکن است بعد از جراحی نیاز به استفاده از واکر یا عصا داشته باشید. ممکن است به برخی از بیماران دستور داده شود که وزن خود را برای چهار تا شش هفته روی زانو محدود کنند. در این جلسات تمرینات ورزش برای آرتروز زانو نیز به شما پیشنهاد می شود.
پس از بازگشت از بیمارستان به خانه، برخی از بیماران ممکن است قبل از شروع فیزیوتراپی سرپایی برای یک دوره کوتاه درمان خانگی ویزیت شوند. درمان‌های سرپایی برای بهبود دامنه حرکتی و قدرت زانو و ارتقای ایمن توانایی شما در راه رفتن و انجام فعالیت‌های روزانه طراحی شده‌اند و برخی نرمش های آرتروز زانو همچنان ادامه پیدا می کند. هنگامی که به خوبی در حال پیشرفت هستید، بازدیدهای منظم از مطب درمانگر پایان می یابد.
همانطور که نیاز تقویت کمر بعد از عمل دیسک داریم؛ به توانبخشی و درمان‌های فیزیوتراپی بعد از جراحی آرتروز زانو نیز نیازمندیم که بسته به نوع جراحی، تجویز و انجام می شود. توانبخشی به طور کلی پس از عمل تعویض زانو و انواع خاصی از استئوتومی تیبیا کندتر و با احتیاط بیشتری انجام می شود. پس از انجام اقدامات ساده مانند آرتروسکوپی، ممکن است بلافاصله ورزش درمانی را شروع کنید. هدف درمانگر کمک به شما برای کنترل درد، به حداکثر رساندن تحرک زانو و بهبود قدرت و کنترل عضلانی است.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.