آرتروز یا استئوآرتریت چیست؟
آرتروز یک اصطلاح عمومی به معنی التهاب و تخریب مفصل است. انواع مختلفی از آن وجود دارد. استئوآرتریت معمولترین نوع آرتروز است و با افزایش سن ایجاد میشود. آیا می دانید بیماری آرتروز چیست؟ در این بیماری بافت غضروفی یا نرم بین دو استخوان مجاور فرسایش پیدا میکند. با فرسایش و تحلیل رفتن این بافت نرم، استخوان ها به یکدیگر نزدیک میشوند و حرکت آنها روی یکدیگر باعث ساییدگی می شود. و دیگر نمیتواند فشاری که بر آن وارد میشود را تحمل کند. در آرتروز زانو ساییدگی استخوانها منجر به درد، تورم، خشکی و کاهش حرکت مفصل میشود.
این مساله میتواند باعث کاهش توانایی فرد در راه رفتن شده و زندگی روزمره افراد مانند بالا و پایین رفتن از پله، رانندگی و ورزش را تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلیل امروزه توجه زیادی به درمان آرتروز جهت بهبود کیفیت زندگی بیماران میشود. آرتروز انواع گوناگونی دارد که در این مطلب دکتر بساق زاده متخصص آرتروز فردیس به اختصار در مورد آن ها توضیح داده و روش های درمان این بیماری را بررسی می کند.
آشنایی با آناتومی مفاصل برای درک بهتر انواع ارتروز
برای درک تغییراتی که در مفاصل مبتلا به اوستئوآرتریت اتفاق میافتد، ابتدا باید با آناتومی مفصل آشنا شویم. زمانی که استئوآرتریت شروع به تشکیل شدن کند، غضروف شروع به شکستن میکند و همین طور که این پوشانندگی از بین میرود، استخوانها در مفاصل شروع به ساییدن میکنند. در نتیجه آن احساس خشکی، درد و تورم ایجاد میشود. با گذشت زمان مفاصل ضعیف خواهند شد و درد نیز مزمن میشود. در یک مفصل قسمتهای زیر وجود دارد:
• غضروف مفصلی: در دو انتهای استخوان های تشکیل دهنده یک مفصل که در مقابل یک دیگر قرار می گیرند، بافت محکم و قابل ارتجاعی وجود دارد که غضروف مفصلی نامیده می شود. این غضروف ها، سطوح نرمی را برای حرکات طبیعی مفصل ایجاد می کنند و به استخوانها اجازه میدهند بدون ایجاد درد روی هم بلغزند. در آرتروز ستون فقرات و زانو و سایر مفاصل غضروف به تدریج دچار ساییدگی میشود.
• کپسول مفصلی: پوشش محکمی است که استخوانها و قسمتهای دیگر مفصل را در بر میگیرد.
• غشای مفصلی یا سینوویوم: synovium لایه نازکی است که در داخل کپسول مفصلی مانند یک آستر قرار گرفته و مایع مفصلی را ترشح میکند.
• مایع مفصلی: مایعی است که روغن کاری مفصل را انجام داده و غضروفها را نرم و سالم نگاه میدارد.
• رباط ها و عضلات: قسمتهای دیگر تشکیل دهنده مفصل هستند که استخوانها را به یکدیگر متصل کرده ، موجب حرکت میشوند و ضمنا استحکام مفصل را به عهده دارند.
چه عواملی باعث بروز آرتروز می شوند؟
صرف نظر از محل آرتروز یکسری عوامل مفاصل را مستعد این عارضه میکنند. از این عوامل میتوانیم به افزایش سن، چاقی، تغذیه نامناسب و بیماریهای مفصلی اشاره کنیم. خیلی از این عوامل در آرتروز زانو و آرتروز انگشت شست دست و غیره مشترک هستند. برخی از علل آرتروز در زیر آورده شده است.
• وراثت: در بعضی از افراد به طور ارثی، نقص در یکی از ژن های مسئول ساخت غضروف وجود دارد.
• بالا رفتن سن
• افزایش وزن: چاقی خطر ایجاد این بیماری را به ویژه در مفصل زانو افزایش میدهد.
• تغذیه نامناسب
• بیماریهای مفصلی
• ضعف عضلات: افرادی که عضلات چهارسر رانی ( عضلاتی که در قسمت جلوی ران قرار دارند ) ضعیفی دارند، مستعد ابتلا به آرتروز زانو می باشند . هم چنین در صورتی که این عضلات ضعیف باشند، پیشرفت بیماری نیز زیاد خواهد بود.
• شکستگیهای قبلی ناحیه زانو
• بی حرکت کردن طولانی مدت زانو
• انحراف زانوها: در افراد با زانوهای پرانتزی، احتمال بروز آرتروز زیاد است.
• صدمات ورزشی: مثلا در فوتبالیستها، اگر زانوی آنها دچار آسیب و پارگی منیسکها و رباطها شده باشد، احتمال بروز این بیماری زیاد است.
روش تشخیص انواع آرتروز توسط پزشک
پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی و دکتر آرتروز فردیس مثل ارتوپد یا روماتولوژیست با توجه به شرح حال و معاینات بالینی میتواند آرتروز را تشخیص دهد. ولی ممکن است برای رد کردن احتمال سایر بیماریهای مفصلی و دیدن تغییرات ساختمانی و میزان آسیبهای مفصل، دستور عکسبرداری با اشعه ایکس (رادیوگرافی) را بدهد. روشهای دیگر رادیولوژی مانند ام آر آی (MRI)زمانی مورد استفاده قرار میگیرد که علیرغم وجود درد، در رادیوگرافی معمولی یافتههای زیادی دیده نشود. و یا پزشک مشکوک به وجود آسیب رباطها و منیسکها باشد.
اقداماتی برای تسکین درد آرتروز
برای تسکین درد آرتروز، چندین اقدام موثر وجود دارد که میتواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند. با رعایت این نکات و مشاوره منظم با پزشک و نیز درمان بیماری های همراه مثل دیسک کمر با تزریق اپیدورال میتوان علائم آرتروز را مدیریت کرده و کیفیت زندگی را بهبود بخشید.
- فعالیت بدنی منظم: تمرینات ملایم مانند پیادهروی، شنا و یوگا میتوانند به تقویت عضلات اطراف مفصلها و افزایش انعطافپذیری کمک کنند. ورزش منظم همچنین به کاهش سفتی و بهبود دامنه حرکتی مفاصل کمک میکند.
- تغییرات در سبک زندگی و تغذیه: کاهش وزن اضافی میتواند فشار روی مفاصل را کاهش دهد و درد را تسکین دهد. مصرف مواد غذایی ضدالتهاب مانند میوهها، سبزیجات، ماهیهای چرب و روغن زیتون نیز میتواند به کاهش التهاب و درد کمک کند.
- استفاده از وسایل کمکی: استفاده از عصا، واکر یا زانو بند میتواند به کاهش فشار روی مفاصل و بهبود تعادل و پایداری کمک کند.
- گرما و سرما درمانی: استفاده از پکهای گرم یا سرد به کاهش التهاب و تسکین درد مفاصل کمک میکند. گرما درمانی میتواند به کاهش سفتی و افزایش جریان خون کمک کند، در حالی که سرما درمانی میتواند به کاهش التهاب و درد کمک کند.
نرمش های مفید برای درمان آرتروز
انواعی از نرمش های مفید برای درمان آرتروز نواحی گوناگون بدن وجود دارد. این نرمشها شامل نرمش تقویت کننده عضلات، اروبیک و و نرمش های افزایش دامنه حرکت مفصل میباشد. برای مثال این سه مدل نرمش و ورزش برای آرتروز زانو شامل موارد زیر میشود:
- نرمش های تقویت کننده عضلات: مانند نرمش هایی که برای تقویت عضلات واقع در جلوی ران و اطراف زانو انجام میشود.
- نرمش های اروبیک: انجام منظم حرکات اروبیک (هوازی) در آرتروز کمک کننده است. حرکات اروبیک در آب فشار کمتری را بر روی مفاصل وارد میکند و برای سلامت عمومی هم مفید است. اگر مفاصل ران یا زانوها زیاد دردناک نباشند، راه رفتن معمولی تا حدی که ایجاد درد نکند ورزش مناسبی است.
- نرمش های دامنه حرکات مفصل: این نوع نرمش ها برای حفظ دامنه حرکات مفصل انجام میشوند و عملکرد زانو را در راه رفتن و فعالیتهای روزمره بهبود میبخشند.
نکاتی درباره درمان بیماری آرتروز
برای درمان و بهبود بیماری آرتروز حتما از کفشهای مناسب، کفی، عصا، واکر و یا هر دستگاه دیگری که به شما کمک میکند استفاده کنید. به کاربردن وسائل کمکی مانند عصا برای راه رفتن یا استفاده از اسپلینت (آتل) برای مچ دست ها و کرست کمر و گردن بند برای ستون فقرات نیز نوعی استراحت دادن به مفصل محسوب می شود. این ابزارها مفاصلتان را ثابت نگه داشته و وزن و فشار وارد شده بر مفصل را کاهش میدهد. سایر نکاتی که باید رعایت کنید شامل موارد زیر هستند:
• هنگام درد حاد ( ۷۲ ساعت اول ) از یخ و کیسه های آب سرد و بعد از آن از کیسه های آب گرم استفاده کنید.
• فیزیوتراپی و ماساژ
• مسکنهای اصلی بدون نسخه ، استامینوفن و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن هستند. این داروها میتوانند به شما کمک کنند تا درد و التهاب مربوط به آرتروز را کنترل کنید.
• اطلاعاتتان را در مورد آرتروز بالا ببرید، به این منظور شما میتوانید با متخصص طب فیزیکی و توانبخشی برای یافتن راهی که به شما کمک کند، مشورت کنید.
اخطار: داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی می توانند معده را تحریک کرده و در مواردی عملکرد کلیه را تحت تاثیر قرار دهند. هرچه مدت زمان مصرف این داروها بیشتر باشد، احتمال عوارض هم بیشتر میشود. در موقع مصرف داروهای ضدالتهابی، بسیاری از داروهای دیگر را نمیتوان مصرف کرد. همیشه به پزشک متخصص آرتروز فردیس مصرف این داروها را اطلاع دهید و تحت نظر پزشک، دارو مصرف کنید.
نکاتی برای داشتن زندگی راحت تر با وجود این بیماری
در ابتدای شروع علایم آرتروز، ممکن است تحرک شما کم شود و مجبور به ایجاد تغییر در بعضی از کارها بشوید. قبول کردن این موضوع ممکن است مشکل باشد و باعث افسردگی، ترس و عصبانیت شود، ولی به تدریج این واکنش ها از بین میروند. با قبول بیماری، شما میتوانید ضمن رعایت برنامه درمانی خود، کارهایتان را تا آنجایی که درد پیدا نشود انجام داده و فعال باقی بمانید. در مورد درمان آرتروز زانو بدون عمل جراحی هرچه میتوانید اطلاعات کسب کنید. راههای کم کردن فشار بر روی مفاصل و انجام ورزش های مناسب و همینطور جلوگیری از پیشرفت آرتروز را یاد بگیرید. سعی کنید انرژی خود را ذخیره کرده و بی جهت خود را خسته نکنید.
اگر برای شما وسائل کمکی مانند عصا تجویز شده، حتما از آنها استفاده کنید. بسیاری از بیماران در ابتدا مایل به استفاده از این وسائل نیستند. ولی بعد از این که شروع به استفاده از آنها میکنند، متوجه میشوند که تا چه اندازه اینگونه وسائل به آنها کمک میکند. این وسائل عبارتند از عصا، کراچ، اسپلینت یا آتل (برای مچ دست و انگشت شست)، زانوبند، گردن بند، کرست کمر، کفیهای مخصوص برای کفش، کفش های طبی، توالت فرنگی، صندلی در وان حمام و نرده هائی که در اطراف وان یا توالت تعبیه میشوند . اگر مبتلا به آرتروز هستید، باید زندگی کردن با آن را یاد بگیرید و با آن کنار بیایید. جهت یافتن راهی برای درمان، موارد مختلف را امتحان کنید تا در نهایت چارهای بیابید. مدیریت علائم استئوآرتریت دشوار است اما نباید ناامید شد. شما ممکن است نیاز به تلفیقی از انواع مختلف روش های درمانی مانند دارو، ورزش و یا دستگاههای مورد نیاز جهت کاهش درد و بهبود علائم داشته باشید.
سوالات متداول درباره درمان آرتروز
اکثر سوالات متداول درباره این عارضه در بین مبتلایان و اطرافیان آن ها را در این قسمت پاسخ میدهیم. سایر سوال و جواب های مربوط به بیماری آرتروز را در انتهای این مقاله میخوانید.
- آیا تغییرات رژیم غذایی میتواند به آرتروز کمک کند؟ بله، مصرف مواد غذایی ضدالتهاب مانند میوهها، سبزیجات، ماهیهای چرب و روغن زیتون میتواند به کاهش التهاب و درد مفاصل کمک کند.
- چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟ در صورت تجربه درد شدید، تورم، ناتوانی در حرکت دادن مفصل یا عدم بهبود با درمانهای خانگی، باید به پزشک مراجعه کرد.
- آیا آرتروز درمان قطعی دارد؟ این یک بیماری مزمن است و درمان قطعی ندارد، اما با مدیریت مناسب و درمانهای مختلف میتوان علائم را کاهش داده و کیفیت زندگی را بهبود بخشید.
- چگونه میتوان از پیشرفت آن جلوگیری کرد؟ حفظ وزن سالم، انجام ورزشهای منظم، جلوگیری از آسیبهای مفصلی و رعایت یک رژیم غذایی مناسب میتواند به پیشگیری از پیشرفت آرتروز کمک کند.
آیا گیاهان دارویی و مکمل ها در درمان این بیماری موثر هستند؟
مدارک و شواهدی قوی وجود ندارد که اثبات کرده باشد مکمل ها میتوانند بر روی علائم آرتروز نقش مفیدی داشته باشند. این موضوع برای گلوکزآمینها و کندروئتینها نیز صادق است. این دو مکملهایی هستند که بسیاری بر این باورند که نقش موًثری در بهبودی آرتروز ایفا میکنند. در کل این مکمل ها به صورت کوتاه مدت و در کنار درمان های اصلی میتوانند تاثیرگذار باشد. اگر شما تصمیم دارید که از هر نوع مکمل و یا گیاه دارویی استفاده کنید، قبل از مصرف ابتدا با پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی مشورت کنید.
آیا داروی درمان آرتروز وجود دارد؟
داروهای زیادی وجود دارند که به شما در مدیریت کاهش علائم استئوآرتریت کمک میکنند. در حالیکه بعضی از آنها به راحتی درد ناشی از بیماری را کاهش میدهند، سایرین تورم ایجاد شده به همراه درد را کاهش میدهند. همچنین کرم و ژلهایی جهت مالیدن بر روی پوست وجود دارند که میتوانند منجر به کاهش درد در بیماران شوند. علاوه بر آن داروهایی جهت تزریق وجود دارند که به کاهش درد در این افراد کمک میکنند.
آیا عمل جراحی برای درمان آرتروز موثر است؟
عمل جراحی به عنوان آخرین خط درمان در بیماری آرتروز به شمار می رود. در واقع زمانی که هیچ یک از روش های غیرجراحی در کنترل علائم بیمار مبتلا موثر واقع نشود، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی بیمار را به همکاران ارتوپد جهت جراحی ارجاع خواهد داد. همکاران ارتوپد بر اساس شرایط مختلفی مانند نوع مفصل درگیر، سن، میزان فعالیت، بیماری های همراه و مشکلات مفصل (مثلا شدت دفورمیتی یا بدشکلی) و همچنین شرایط اقتصادی بیمار، نوع عمل جراحی را انتخاب خواهند کرد. امروزه شکی نیست که چنانچه بیماران کاندید جراحی قبل و بعد از عمل جراحی تحت توانبخشی قرار گیرند، نتیجه جراحی موثرتر خواهد بود.
ویزیت در آبادان
ویزیت در بجنورد
ویزیت در بندرعباس
ویزیت در بیرجند
ویزیت در تهران
ویزیت در دماوند
ویزیت در زنجان
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.