ترومبوز ( لخته شدن) ورید های عمقی
ترومبوز ( لخته شدن) ورید های عمقی
ترومبوز ورید عمقی یا همان DVT هنگامی رخ می دهد که در یکی از وریدهای عمقی بدن لخته خون ایجاد شود.
اگر یک ورید آسیب ببیند یا جریان خون درون ورید کند یا متوقف شود این حالت اتفاق می افتد.
در حالی که تعدادی فاکتور خطر برای ایجاد DVT وجود دارد،
دو مورد شایع آن آسیب دیدگی در اندام های تحتانی و انجام عمل جراحی در ناحیه لگن یا پاهاست.
DVT می تواند عواقب جدی داشته باشد.
اگر یک لخته خون آزاد شود، ممکن است از طریق جریان خون حرکت کرده و جریان خون به ریه ها را مسدود کند.
گرچه این عارضه نادر است – که به آن آمبولی ریوی گفته می شود – می تواند کشنده باشد.
حتی اگر لخته خون آزاد نشود، ممکن است باعث آسیب دائمی دریچه های داخل ورید شود.
این آسیب می تواند منجر به مشکلات طولانی مدت در پا مانند درد، تورم و زخم پا شود.
در بسیاری موارد، DVT بدون علائم قابل توجه رخ می دهد و تشخیص آن بسیار دشوار است.
به همین دلیل پزشکان بسته به نیاز بیمار، برای جلوگیری از ایجاد DVT از انواع مختلف روش های درمانی استفاده می کنند.
اگر شما شکستگی بزرگ دارید و یا تحت عمل جراحی اندام تحتانی قرار گرفته اید
از جمله تعویض کامل لگن یا تعویض کامل زانو، پزشک شما برای جلوگیری از ابتلا به DVT اقداماتی انجام می دهد.
عکس: لخته های خون ممکن است در یکی از ورید های عمقی بدن ایجاد شود.
در حالی که DVT ممکن است در هر ورید عمقی رخ دهد، اما بیشتر در وریدهای لگن، ران یا ساق پا رخ می دهد.
تعریف ترومبوز
شریان ها رگ های خونی هستند که خون غنی از اکسیژن را از قلب به سایر نقاط بدن منتقل می کنند.
وریدها، خونی که اکسیژنش استفاده شده را به قلب باز می گرداند.
دو نوع ورید در بدن وجود دارد:
- وریدهای سطحی که زیر سطح پوست قرار دارند
- ورید های عمقی که در عمق عضلات قرار دارند
ترومبوز ورید عمقی (DVT) هنگامی رخ می دهد که یک لخته خون (ترومبوز) در یکی از وریدهای عمقی ایجاد شود.
در حالی که DVT ممکن است در هر ورید عمقی رخ دهد، اما بیشتر در وریدهای لگن، ران و ساق پا رخ می دهد.
علت ترومبوز ورید های عمقی
عوامل مختلفی می توانند بر جریان خون در وریدهای عمقی تأثیر بگذارند و خطر ابتلا به لخته شدن خون را افزایش دهند که شامل موارد زیر است:
- افزایش سن
- سابقه شخصی یا خانوادگی DVT یا آمبولی ریوی
- ابتلا به سرطانهای بدخیم
- ابتلا به بیماری های وریدی مانند واریس
- سیگار کشیدن
- استفاده از قرص های ضد بارداری یا هورمون درمانی
- بارداری
- اضافه وزن یا چاقی
- اختلال ارثی لخته شدن خون
شکستگی لگن یا پا یا عمل جراحی بزرگ روی لگن، زانو یا پایین پا می تواند بر جریان خون نرمال و لخته شدن تأثیر بگذارد.
در این شرایط ارتوپدی، سه عامل اصلی در تشکیل لخته های خون در وریدها نقش دارند:
- کاهش سرعت جریان خون در ورید ها ( استاز)
- افزایش حالت انعقاد پذیری
- آسیب به دیواره ی وریدها
عوارض آمبولی ریوی
آمبولی ریوی لخته خونی است که آزاد می شود و از طریق وریدها جابه جا می شود.
می تواند دقیقا پس از تشکیل لخته خون اتفاق بیفتد یا ممکن است روزها بعد اتفاق بیفتد.
اگر لخته خون به ریه ها برسد، می تواند جریان خون به ریه ها و قلب را مسدود کند.
آمبولی ریوی یک اورژانس پزشکی جدی است و می تواند منجر به مرگ شود.
سندروم پس از ترومبوز
برخی از افرادی که مبتلا به DVT هستند علائم طولانی مدتی در ساق پا دارند، وضعیتی به نام سندرم پس از ترومبوز.
سندرم پس از ترومبوز هنگامی ایجاد می شود که آسیب به وریدها منجر به فشار خون وریدی یا فشار خون بالاتراز حد نرمال وریدی شود.
این افزایش فشار می تواند به دریچه هایی که جریان خون وریدها را کنترل می کنند آسیب برساند
در نتیجه خون در بدن جمع می شود و بعضی اوقات باعث اختلال پایدار می شود.
بیماران مبتلا به سندرم پس از ترومبوز ممکن است علائمی از جمله درد، تورم، تغییرات پوستی و زخمهای پا را تجربه کنند
که می تواند کیفیت زندگی را به شدت تحت تأثیر قرار دهد.
علائم ترومبوز
علائم DVT شامل موارد زیر است:
- تورم
- درد یا حساسیت
- وریدهای متسع
- پوست قرمز یا تغییر رنگ داده
- سفت یا ضخیم شدن ورید
اما بسیاری از بیماران به هیچ وجه علائمی را تجربه نمی کنند.
در بعضی موارد، آمبولی ریوی ممکن است اولین علامت DVT باشد.
علائم آمبولی ریوی شامل موارد زیر است:
- تنگی نفس
- شروع ناگهانی درد قفسه سینه
- سرفه
- استفراغ خونی
معاینات پزشکی
اگر پزشک شما به DVT مشکوک باشد، او آزمایشات تشخیصی را درخواست می دهد.
تست ها
-
سونوگرافی داپلر :
رایج ترین تست برای تشخیص DVT است. سونوگرافی از امواج صوتی با فرکانس بالا که از بدن منعکس می شود استفاده می کند
و تصویری از رگ های خونی ایجاد می کند. سونوگرافی داپلکس، سونوگرافی سنتی را با فناوری داپلر ترکیب می کند
و هنگامی که جریان خون از بدن عبور می کند، تصویر رنگی تولید می کند.
سونوگرافی غیر تهاجمی و بدون درد است.
به طور منظم می تواند تکرار شود زیرا نیازی به تشعشع ندارد.
اگر لخته خون ندارید، سونوگرافی داپلکس ممکن است در مشخص کردن سایر علل علائم شما مفید باشد.
عکس: چپ: در سونوگرافی تکنسین یک پروب غیرتهاجمی به نام ترانسدیوسر روی ساق پای مریض قرار می دهد. راست: ترانسدیوسر تصاویر را به دستگاه سونوگرافی می فرستد
-
ام آر آی :
MRI تصاویر با جزئیات از ساختارهای داخل بدن، از جمله عروق خونی و ورید ها تولید می کند.
بدون درد و غیر تهاجمی است. اگرچه به ندرت مورد استفاده قرار می گیرد،
بعضی از پزشکان ممکن است از MRI برای مشخص کردن لخته های خون در لگن و ران استفاده کنند.
MRI اجازه می دهد تا هر دو پا به طور همزمان مشاهده شوند.
با این حال، نمی توان از آن برای بیماران با دستگاههای خاص کاشته شده مانند باتری قلب استفاده کرد.
-
سونوگرافی :
در سونوگرافی، پزشک یک محلول کنتراست (یا رنگ) را به ورید در قسمت بالای پا تزریق می کند.
محلول با خون مخلوط شده و در سراسر ورید جریان می یابد.
اشعه ایکس از پای آسیب دیده نشان می دهد که آیا در ورید های ساق پا و ران انسداد وجود دارد یا خیر.
سونوگرافی به ندرت مورد استفاده قرار می گیرد زیرا تهاجمی است و نیاز به تشعشع دارد.
درمان
از آنجا که ممکن است DVT بعد از شکستگی های بزرگ یا جراحی رخ دهد،
بسیاری از بیماران وقتی در بیمارستان بستری هستند تشخیص داده می شوند. اهداف درمان DVT عبارتند از:
- جلوگیری از بزرگ شدن لخته خون
- پیشگیری از تکه شدن لخته و حرکت به سمت ریه ها که می تواند منجر به آمبولی ریوی شود
- کاهش احتمال ایجاد لخته دیگر
- به حداقل رساندن خطر بروز سایر عوارض
بیشتر اوقات درمان برای DVT غیر جراحی است.
درمان غیر جراحی
-
داروهای ضد انعقاد خون :
درمان غیر جراحی معمولاً شامل مصرف داروهای ضد انعقاد خون – داروهای رقیق کننده خون- است که از لخته شدن بیشتر جلوگیری می کند
و به حل لخته های موجود کمک می کند. داروهای ضد انعقاد بلافاصله پس از تشخیص لخته شروع می شوند.
اگر دوز دارو خیلی زیاد باشد ضد انعقادها می توانند باعث خونریزی شوند، بنابراین مصرف آنها باید زیر نظر پزشک باشد، چه شما در بیمارستان هستید چه در خانه.
بسته به داروهایی که مصرف می کنید، پزشک ممکن است آزمایش خون مکرر را انجام دهد
تا بررسی کند که مدت زمان لخته شدن خون شما چقدر است.
مهم است که سطح دارو در خون شما به اندازه کافی بالا باشد که از لخته شدن جلوگیری کند، اما خیلی بالا نباشد که باعث خونریزی بیش از حد شود.
رایج ترین داروهای ضد انعقاد مورد استفاده در درمان DVT شامل هپارین، وارفارین (کومادین) و مهار کننده ی Xa است.
در بعضی موارد ممکن است از هپارین با وزن مولکولی کم (LMWH) استفاده شود.
-
تحت نظر بودن و سونوگرافی مکرر :
بسته به فاکتورهای خطری که شما دارید، پزشک شما ممکن است،
یک لخته خون ایزوله در زیر زانو یا ساق پا را با تحت نظر گرفتن و مانیتور کردن از طریق سونوگرافی داپلر مکرر و نه درمان ضد انعقادی، مدیریت کند.
پزشک شما درمورد اینکه کدام نوع درمان برای شما مناسب است با شما صحبت خواهد کرد.
-
ترومبولیتیک :
در بعضی موارد، پزشک شما ممکن است استفاده از ترومبولیتیک را توصیه کند.
این داروهای حل کننده ی لخته از طریق کاتتر مستقیماً به لخته خون تزریق می شوند
و فقط در مواردی که خطر بسیار بالایی برای آمبولی ریوی وجود دارد، مورد استفاده قرار می گیرند.
درمان های جراحی
اگر داروهای ضد انعقادی مانع از افزایش اندازه لخته خون شما نشوند
یا اگر بیماری پزشکی دارید که به شما اجازه نمی دهد داروهای ضد انعقادی را مصرف کنید،
پزشک شما ممکن است عمل جراحی را توصیه کند تا وسیله کوچکی به نام فیلتر ونا کاوا را درون ورید اصلی که به سمت قلب می رود وارد کند.
این فیلتر به منظور جلوگیری از حرکت لخته های خونی به سمت ریه های شما و ایجاد آمبولی ریوی استفاده می گردد.
-
پیشگیری از ترومبوز ( لخته شدن) ورید های عمقی
اگر شما تحت عمل جراحی ارتوپدی قرار گرفتید، خطر ابتلا به DVT ،۲ تا ۱۰ روز بعد از عمل بسیار بالاست . شما حدود ۳ ماه در معرض خطر هستید.
اقداماتي كه پزشك شما براي كمك به جلوگيري از DVT استفاده مي كند، پيشگيري ناميده مي شود.
او از چندین اقدامات پیشگیرانه به صورت ترکیبی استفاده می کند.
به عنوان مثال اگر شما تعویض مفصل زانو یا مفصل ران داشته اید، پزشک ممکن است حرکت کردن زودرس و ورزش، جوراب های فشاری و داروهایی را که باعث رقیق شدن خون می شوند
و توانایی بدن در تشکیل لخته خون را کاهش می دهد، تجویز کند.
-
فیزیوتراپی و حرکت کردن زودرس
بیشتر بیماران راه رفتن یا انجام سایر تمرینات پا را در اسرع وقت بعد از عمل شروع می کنند.
بالا بردن یک پا در هنگام خوابیدن در رختخواب به افزایش جریان خون در ورید ها کمک می کند.
بعلاوه یک فیزیوتراپ به شما تمرینات اختصاصی برای حفظ دامنه حرکت مفصل، تقویت قسمت تحتانی بدن و بهبود گردش خون در ورید های عمقی را آموزش می دهد.
اگر درد بعد از عمل جراحی جابجایی را برای شما دشوار می کند، ممکن است داروهای ضد درد به شما داده شود تا بتوانید راحت تر حرکت کنید.
در بعضی موارد، پزشک شما ممکن است از ساپورت زانو استفاده کند که زانو را به آرامی در حالی که در رختخواب هستید حرکت می دهد.
این وسیله، ماشین حرکت مداوم منفعل (CPM) نامیده می شود.
برخی پزشکان معتقدند این وسیله با بالا بردن پا، تورم پا را کاهش می دهد و با حرکت دادن عضلات پا گردش خون را بهبود می بخشد.
-
وسایل فشاری
جوراب های فشاری الاستیکی درجه بندی شده که در مچ پا محکم است و در بالای ساق پا شل تر می شوند،
فشاری که ایجاد می کند با جلوگیری از جمع شدن خون در وریدها به گردش خون کمک می کند.
علاوه بر این، پزشک شما ممکن است توصیه کند بعد از جراحی از وسیله فشرده سازی پنوماتیک استفاده کنید.
این وسیله که مانند چکمه پوشیده می شود، فشارهای ضربانی را بر روی ساق پا اعمال می کند.
این فشار مشابه فشارهایی است که هنگام راه رفتن تجربه می کنید.
وسایل فشرده سازی نه تنها جریان خون وریدی را بهبود می بخشد بلکه توانایی بدن را در جلوگیری از لخته شدن خون تحریک می کند.
-
داروهای ضد انعقاد
ضد انعقادها یا رقیق کننده خون برای جلوگیری از بزرگ شدن لخته های خون و جلوگیری از تشکیل لخته های خون جدید استفاده می شود.
اگر تحت عمل جراحی تعویض مفصل قرار گرفتید، داروهای ضد انعقاد خون روز بعد از عمل شروع می شود و در بیمارستان و خانه ادامه می یابد.
مدت زمان مصرف دارو به نوع جراحی که انجام داده اید و همچنین سایر فاکتورهای خطر بستگی دارد.
-
اقدامات اضافی
اگر شما یک آسیبی درقسمت تحتانی بدن دارید، ممکن است با اقدامات پیشگیرانه اضافه تری درمان شوید.
اگر قادر به استفاده از داروهای ضد انعقادی نیستید، پزشک ممکن است یک فیلتر ونا کاوا را در ورید اصلی که به قلب می رود قرار دهد.
این کار برای جلوگیری از رسیدن DVT بالقوه به قلب و ریه های شما و ایجاد آمبولی ریوی انجام می شود.
واقعا خیلی عالی و مفید و کامل و بی نقص و به زبان مادری نوشته شده بود واقعا ممنونم.