کمردرد (کلیات)، روش های درمانی

کمردرد (کلیات) چیست ؟

کمردرد (کلیات) (Low Back Pain) به درد بین دنده ها تا چین باسن گفته می شود و بسیار شايع است.

کمردرد یک علامت است نه یک بیماری و پیدا کردن علت و زمینه ان بسیار حایز اهمیت است.

کمردرد یک مشکل و شکایت شایعی است که بسیاری از افراد در طول زندگی با آن روبرو می‌شوند.

کمر درد يکی از شايعترين علل مراجعه بيماران به مراکز درمانی می باشد

بطوريکه بعد از سرماخوردگی، شايعترين بيماری است و یک دليل بسيار رايج براي غيبت از کار می باشد.

آمارها نشان می‌دهد که ۸۰٪ از افراد در دوران زندگی خود حداقل یک مرتبه به علت کمردرد به پزشک مراجعه کرده‌اند.

مطالعات نشان می دهد که سن ابتلا به کمردرد و دردهای مزمن در ناحیه ستون فقرات پایین آمده و از این جهت موضوع نگران کننده است.

بخش بزرگی از کمردردها ناشی از سبک زندگی نادرست و پایین بودن سطح اطلاعات مردم در خصوص رفتارهای صحیح نشستن و خوابیدن،

جابه جایی اجسام ، تحرک جسمانی کم و تغذیه نادرست است.

در گذشته اغلب بیمارانی که از دردهای کمر شکایت داشتند در سنین میانسالی به بالا بودند

اما امروز با زندگی مدرن، جوانان و نوجوانان نیز به جرگه تجربه کنندگان دردهای کمر پیوسته اند.

علایم و علل

شکایت و علایم بیماران می تواند از یک درد مختصر در ناحیه کمر تا درد شدید و تیر کشنده به پاها همراه با احساس خواب رفتگی و سوزن سوزن شدن در پاها باشد

و گاها با علایمی مثل بی اختیاری ادرار و مدفوع همراه است که البته این مورد جز اورژانس های پزشکی می باشد.

بسته به علت کمردرد, علایم بیماران با استراحت و فعالیت بهتر و یا بدتر میشود.

گاهی کمردردها با عطسه و سرفه تشدید می شوند که اغلب در کمردردهای مرتبط با دیسک دیده می شود.

دردهای مکانیکی شایعترین علت کمردرد هستند.

درحقیقت ناحیه کمری-خاجی شایعترین محل دردهای کمری است.

که به دلیل و يا به واسطه يک عامل مکانيکی مانند قرار گرفتن در وضعيتهای غلط، ایستادن ها و نشستن های طولانی،

خم شدنهای مکرر، انجام حرکات فیزیکی نامناسب و کشيدگی بيش از حد ستون فقرات يا ضربه به ستون فقرات کمری ايجاد می گردند.

اين دسته از بيماريها ۹۰% از علل کمر درد را تشکيل می دهند و نکته جالب اينکه براحتی قابل پيشگيری هستند

کشیدگی عضلانی، آسیب مفاصل بین مهره‌ای پشتی، فتق دیسک بین مهره‌ای، لغزش و سرخوردگی مهره های کمری،

آرتروز و ساییدگی مفاصل، تنگی کانال مجرای نخاعی جز مهمترین علل دردهای مکانیکی ناحیه کمر هستند.

 

 

انواع کمردرد

کمردرد های غیر مکانیکی

علت دیگر و کمتر شایع کمردرد, کمردرد های غیر مکانیکی هستند که می توان به کمردردهای ناشی از بیماری های التهابی، بيماريهای عفونی، سرطانها اشاره کرد.

برخی از بیماری‌های روماتیسمی ممکن است عامل کمردرد باشند.

دردهای التهابی ناشی از یک بیماری روماتیسمی، به هنگام استراحت افزایش و در زمان‌های فعالیت کاهش می‌یابند

(برخلاف درد مکانیکی کمری که با فالیت بدتر و با استراحت بهتر می شوند)

تومورهای ناحیه ستون فقرات ممکن است مهره‌های کمری، بافت‌های نرم اطراف ستون فقرات و یا ریشه اعصاب نخاعی را درگیر کنند و منجر به کمردرد گردند.

عفونت‌های حاد و مزمن نیز از عوامل درد کمری محسوب می‌شوند.

برخی از این موارد عبارتند از تب مالت (بروسلوز)، استئومیلیت حاد و مزمن و سل.

 

کمردرد سیاتیک

یکی از شناخته شده ترین کمردرد ها در بین مردم، کمردرد سیاتیک می باشد.

کمر درد سیاتیک به صورت درد تیرکشنده از پشت لگن تا پاشنه پا احساس می‌شود و درد در نواحی ساق پا شدید تر از قسمت کمر یا نشیمنگاه می باشد.

کمر درد و پا درد اغلب، به دلیل فتق و بیرون زدگی دیسک کمر وکشیدگی ماهیچه ها می باشد.

معمولا درد سیاتیک یک طرفه بوده و تنها در یک سمت باسن احساس می شود

و همراه بی حسی و سوزن سوزن شدن پاها , حالت برق گرفتگی ,

احساس سوزشی مثل ریختن آب جوش بر روی قسمتی از پا و یا احساس سرما است.

کمردرد سیاتیک در اثر فشارهایی که به ستون مهره و عصب هایی که از مفصل کمر عبور می کند، ایجاد می شود.

در کل علت کمر درد سیاتیک تحریک و فشرده شدن عصب سیاتیک می باشد

که از شایعترین علل آن فتق دیسک کمر، اسپوندیلوز یا آرتروز ستون فقرات و اسپوندیلولستزیس یا سرخوردگی مهره می باشد.

یکی ازمواردی که کمردرد سیاتیک را از دردهای دیگر در ناحیه کمر متمایز می سازد این است که بسیاری از موارد دردهای سیاتیکی به زیر زانو انتشار دارد.

کمردرد بارداری

یکی دیگر از انواع مهم کمردرد, کمردرد بارداری می باشد. کمردرد در بارداری بسیار شایع است.

مطالعات متعددي شیوع آن را در حدود ۸۰-۵۰% تخمين زده اند.

فاکتور های خطر پیشرفت کمردرد در بارداری عبارتند از :

• سابقه ی کمردرد قبل از بارداری
• سابقه ی کمردرد در بارداری قبلی
• سابقه ی کمردرد درطی دوران قاعدگی
• چاقی
• نداشتن تحرک و ورزش کافي در زمان بارداري
• ضعف عضلات شکمی
• قوس کمر زیاد و بارداری های مکرر

 

دلیل کمردرد در دوران بارداری چیست؟

علت دردپشت و پایین کمر در دوران بارداری، اغلب به دلیل اضافه شدن طبیعی وزن جنین و فشار آن به ستون فقرات است

که جای نگرانی ندارد و امری بسیار طبیعی و قابل پیش‌بینی است.

البته تغییرات هورمونی حین بارداری، تغییر مرکز ثقل بدن به جلو، افزایش وزن و وضعیت و حالت نامناسب بدن نیز سبب درد پشت و پایین کمر در بارداری می شوند.

اما بیرون زدگی دیسک کمر و کمردرد سیاتیک به عنوان علت درد پشت ودرد کمر در دوران بارداری ناشايع هستند.

اگرچه با افزایش وزن، بزرگ شدن رحم و شکم و افزایش قوس کمر می تواند سبب تشدید بیرون زدگی قبلی دیسک کمر گردد و حتی عصب سیاتیک را تحت فشار قرار دهد.

 

کمردرد عصبی

یکی دیگر از انواع کمردردها که باید در نظر گرفته شود ، درد های با منشا روانی هستند.

اگر درد بدون وجود ضایعه عضوی خاصی ایجاد گردد، درد روانی (سایکوژنیک) یا سایکوسوماتیک می‌نامند.

این نوع درد منشاء روحی داشته و ارتباطی با ساختار ماهیچه‌ای، مفصلی، رباط‌ها و دیسک بین مهره‌ای ندارد.

دیده شده است كه ۴۰-۳۰% از افراد مبتلا به کمردرد مزمن ، افسردگی هم دارند.

بيماراني كه افسرده هستند در خطر بالايي از ايجاد درد پشت و درد گردن هستند و احتمال تبدیل شدن به درد مزمن نیز در انها بیشتر است.

تشخیص دردهای سایکوژنیک معمولاً آسان نیست و به خصوص اگر با یک ضایعه عضوی نیز همراه گردند، ممکن است گیج کننده باشند.

درمان کمردرد

قبل از آنکه هر درمانی برای کمردرد شروع شود بهتر است بیمار توسط یک پزشک متخصص ویزیت شود

و بر اساس شرح حال، معاینه و در صورت لزوم انجام بررسی های تکمیلی(تصویربرداری ها و یا تست نوار عصب و عضله) علت کمردرد مشخص گردد و بر اساس آن درمان شروع شود.

به صورت کلی درمان ها در مراحل اولیه به صورت غیر جراحی می باشد.

بسته به اینکه کمردرد حاد و یا مزمن باشد برنامه درمانی بیمار مشخص می گردد.

درمان کمردرد حاد

• قدم اول

در درمان کمردرد حاد، استراحت در بستر است. استراحت به مدت ۳ روز می تواند به کاهش درد کمک کند.

البته استراحت بیش از سه روز ممکن است به علت کاهش قدرت انقباضی عضلات کمر، درد را بیشتر کند.

مدارك قوي از مطالعات سیستماتیک وجود دارد كه توصيه مي كند كه ادامه دادن به فعاليتهاي معمول و متداول روند بهبود را تسريع مي كند

و مي تواند منجر به ناتواني كمتري نسبت به توصيه استراحت طولانی تا بهبودی کامل درد، گردد.

• قدم بعدی

استفاده از گرما و سرما درمانی استفاده کرد.

کیسه آب گرم و یا حوله ی گرم را به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی کمرتان قرار بدهید.

یخ نیز در کاهش درد و ورم بسیار موثر است.

شما می‌توانید چند تکه یخ خرد شده را در کیسه‌های پلاستیکی قرار دهید و با یک حوله آن را بپوشانید.

سپس آن را به مدت ۵ الی ۱۰ دقیقه در ناحیه‌ای از کمر خود که درد می‌کند، قرار دهید.

 

 

از انواع کمربندهای طبی هم به صورت کوتاه مدت جهت کاهش درد و اسپاسم عضلات می توان استفاده کرد.

مانيپولاسيون که در بين عامه مردم به نام جا انداختن شناخته شده است،

در موارديکه انحراف کوچکی در ستون فقرات ايجاد شده باشد، مورد استفاده قرار گرفته و آن را اصلاح می کند.

مانيپولاسيون حتما بايستی توسط پزشک متخصص دوره دیده انجام گردد

در غير اين صورت بسيار خطرناک بوده و ممکن است سبب آسيب به نخاع شده و يا افرادی که مبتلا به پوکی استخوان هستند سبب ايجاد شکستگی مهره ها شود.

درمان های دارویی مختلفی جهت بهبود کمر درد مورد استفاده است

 

• داروهای ضد درد و ضد التهاب غیر استروییدی

(به طور مثال می توان ناپروکسن، دیکلوفناک و ایندومتاسین ) را جهت تسكين درد حاد و مزمن استفاده کرد.

نسل جدیدی از داروهای این گروه با نام مهارکننده‌های انتخابی کوکس۲ یا کوکسیب‌ها هستند

(به طور مثال سلکوکسیب) که اینها نیز خاصیت ضد درد و ضد التهاب دارند.

این داروها عوارض گوارشی داروهای قبلی را ندارند اما با توجه به اثرات مضر قلبی باید تحت نظر پزشک متخصص مورد استفاده قرار گیرند.

•  داروهای با نام کلی شل کننده ی عضلانی

درمورد این دسته که معروفترین آنها متوکاربامول، باکلوفن و تیزانیدین می باشند بحث های زیادی وجود دارد.

اما به نظر می رسد اين داروها براي بيماران مبتلا به کمردرد حاد و براي تسكين درد كوتاه مدت (معمولا ۲ تا ۴ روز) موثر است.

همچنین از داروهای بنزودیازپینی (مثل دیازپام) نیز به صورت کوتاه مدت جهت کنترل کمردردهای حاد و مزمن می توان استفاده کرد.

شايعترين اثرات جانبي این داروها خواب آلودگي و گیجی است و حتما باید توسط پزشک متخصص تجویز گردد.

• داروهای ضد تشنج (گاباپنتین و پره گابالین)

در بیماران با کمردرد همراه با دردهای نوروپاتیک( مثل احساس گزگز پاها و یا داغ شدن پاها) کمک کننده هستند.

یکی دیگر داروهای کمردرد، داروهای ضد افسردگی سه حلقه ایی( مثل نورتریپتیلین و امی تریپتیلین) هستند

که جهت کنترل کمر درد ها ی مزمن می توان استفاده کرد، اما این داروها در کنترل حمله ی حاد کمردرد جایگاهی ندارند.

همچنین نسل های جدیدتر داروهای ضد افسرگی از گروه SNRI مثل دولوکستین نیز جهت کنترل کمردرد

به ویژه در بیماران با تنگی کانال نخاع و دردهای نوروپاتیک می تواند مفید باشد.

• کورتون ها

از داروهایی با نام کلی کورتون نیز به صورت خوراکی و یا تزریقی به صورت کوتاه مدت بسته به نوع ، شدت کمردرد و شرایط بیمار می توان استفاده کرد.

حتی در کمردردهای حاد و شدید و یا حتی در موارد مزمن می توان از تزریق اپیدورال این داروها نیز استفاده کرد.

گاها در کمردرد های حاد با دردهای شدید و غیر قابل کنترل از تجویز کوتاه مدت مخدرها (پتدین و مورفین) می توان استفاده کرد.

این داروها در کمردرد مزمن هیچ جایگاهی ندارند.

همچنین از داروی ترامادول نیز به صورت کوتاه مدت در کمردرد مزمن می توان استفاده کرد.

در مجموع با توجه به عوارض این داروها و تداخلات دارویی آنها مصرف خودسرانه آنها توصیه نمی شود.

از درمان های تکمیلی مثل ورزش درمانی و انجام حرکات اصلاحی، آب درمانی، انواع مدالیته های فیزیوتراپی، لیزر پرتوان، طب سوزنی با توجه به وضعیت بیمار و نظر پزشک متخصص می توان برای درمان کمر درد استفاده کرد.

همچنین از انواع تزریقات داخل ستون فقرات( تزریقات ترانس فورامینال, ترانس اپیدورال, بلوک مدیال برنچ و …) در بیماران با درد های مقاوم که کاندید جراحی نیستند،

بسته به شرایط بیمار و نظر پزشک معالج می توان استفاده کرد.

 

موارد خطر

نکته بسیار بسیار مهم که باید مورد توجه باشد این است که اگر احساس ضعف شدید در ساق پا و یا اختلال درعملکرد روده و مثانه و بی اختیاری ادرار و مدفوع دارید،

این علایم به نوعی اورژانس پزشکی(سندروم کودااکوینا) محسوب می شوند و در این موارد است

که نیاز به جراحی اورژانسی می باشد و باید فورا به پزشک مراجعه کنید و هر گونه تاخیر صدمات جبران ناپذیرعصبی را ایجاد می کند.

در مجموع برای درمان کمر درد سیاتیک ، جراحی به ندرت انجام می شود مگر در مواردی که ماهیچه های شما ضعیف شده باشد،

یا مبتلا به سندروم کودا اکوینا باشید و یا دردهایی که به حداکثر دوز داروهای مسکن پاسخ ندهد

و ازار دهنده باشد که از اقدامات جراحی می توان استفاده کرد.

پیشگیری از کمردرد

در حال حاضر بهترین روشی که برای پیشگیری از کمردرد می تواند کمک کننده باشد، ورزش درمانی است.

با انجام ورزش ها، حرکات اصلاحی، کشش و تقویت عضلات اطراف ستون فقرات به صورت قابل ملاحظه ایی می توان از بروز کمردرد پیشگیری کرد.

اصلاح سبک زندگی، پرهیز از ایستادن و نشستن های طولانی و خم شدن های مکرر،

پرهیز از رانندگی های طولانی|، آموزش نحوه بلند کردن اجسام سنگین همگی در پیشگیری کمک کننده هستند.

استفاده از کمربندهای طبی فقط فقط در مرحله حاد کمردرد توصیه می گردد و نقش پیشگیری کننده ثابت شده ایی ندارد.

مصرف انواع مکمل ها و غضروف ساز ها هم اغلب در جهت کنترل درد و علایم بیمار هستند و به پیشگیری از ایجاد کمردرد کمک چندانی نمی کنند.

خلاصه نکات مهم

کمردرد یکی از شایعترین علل مراجعه بیماران به پزشک می باشد و اغلب افراد تجربه یک بار کمردرد را دارند.

موارد زیادی از کمردردها با اصلاح سبک زندگی و ورزش قابل پیشگیری هستند.

در صورت بروز کمردرد انواع مختلفی از درمان ها را بر اساس شرایط بیمار و نظر پزشک متخصص می توان شروع کرد.

موارد کمی از کمردردها نیاز به عمل جراحی دارند اما تشخص به موقع آنها و انجام عمل جراحی بسیار حایز اهمیت بوده

و هرگونه عدم تشخیص و جراحی دیر هنگام صدمات جبران ناپذیری را به کمر وارد می کند.

تزریق اپیدورال

فیبرومیالژیا

نوار عصب و عضله

منبع : ترجمه شده از کتاب برادوم

ترجمه شده توسط : دکتر مهسا عدیلی